|
2. Gotyk późny:
Kościół halowy to kościół wielonawowy o równej wysokości wszystkich naw. Bazyliki i hale mają znacznie wydłużony kształt i zakończone są podłużnymi prezbiteriami. Układ wzbogacają obejścia i wieńce kaplic. Fasadę zamyka jedna lub (częściej) dwie wieże. Czasem spotykane są także rozwiązania, w których zastosowano dwie wieże na zakończeniach transeptu albo obok niego.
3. Typy sklepień: Trójkątne pola sklepień krzyżowo-żebrowych dzieli się na mniejsze trójkąty i tak pojawia się sklepienie gwiaździste, ukośnie przecinające się żebra układają się w sklepienie sieciowe (siatkowe), ułożenie wysklepek pod różnymi kątami tworzy sklepienie kryształowe.
4. Rzeźba: Całości wrażenia dopełniała dekoracja rzeźbiarska, pokrywająca kapitele kolumn i służek, zworniki(klucze) w miejscu przecięcia się żeber, konsole podpierające służki, a także fasady zewnętrzne, w szczególności koncentrująca się na portalach zwieńczonych trójkątną wimpergą i w galerii królewskiej. Krzywizny zdobią czołganki (żabki), szczyty wieńczą kwiatony, w portalach miejsce półkolumn często zajmują rzeźby królów i proroków (tzw. portal królewski).
Wśród ornamentów rzeźbiarskich pojawiają się motywy roślinne i zwierzęce. Artyści chętnie sięgają do rodzimych wzorów, wykorzystując powszechnie znane kształty np. winorośli, bluszczu, liści koniczyny,dębu czy najzwyklejszych polnych kwiatów. Motywy roślinne przeplatają się z wizerunkami ptaków i innychzwierząt. Nie obce są fantazyjne stwory w postawie wyprostowanej, albo skulone (maszkarony), niekiedy pełniące rolę rzygaczy.
Madonna na lwach: Główne cechy formalne tych figur to płytka, nieomal "estradowa" przestrzeń rzeźbiarska, perspektywiczne skróty oraz archaiczny uśmiech wprowadzający nastrój ponadziemskiej
szczęśliwości. Nazwa Madonna na lwie jest określeniem typu ikonograficznego i stylowego, pochodzi stąd, że wcześniejsze (około 1360-1370) rzeźby z tego kręgu stylowego przedstawiają Madonnę stojącą na lwie (...)Rzeźby Madonn na lwie były popularne, szczególnie licznie występują na Śląsku, w Wielkopolsce i na Pomorzu Gdańskim, ale spotyka się je też w Małopolsce i na Mazowszu .
RZEXBA KULTOWA
Pietà (w polszczyźnie, poza literaturą specjalistyczną dominuje pisownia pieta), z włoskiego pietà – miłosierdzie, litość; z łac. pietas – miłość zgodna z powołaniem) to w sztukach plastycznych przedstawienie Matki Boskiej trzymającej na kolanach martwego Chrystusa.
Pierwsze przedstawienia tego typu, najczęściej rzeźbione, pojawiły się w Niemczech w I połowie XIV wieku. Następnie w okresie późnego gotyku nastąpiło upowszechnienie się tego wizerunku w całej Europie, a wkrótce stał się on jednym z najczęstszych przedstawień dewocyjnych. Powstały różne odmiany, m.in. Pietà corpusculum (z Chrystusem jako dzieckiem), Pietà anielska z aniołami towarzyszącymi Matce Boskiej.
Jedną z najbardziej znanych jest Pietà watykańska Michała Anioła z bazyliki św. Piotra w Rzymie z 1499. Innym dziełem tego samego rzeźbiarza jest Pietà Rondanini z Castello Sforzesco w Mediolanie czy Pietà Florencka.
Piękna Madonna – typ rzeźby, przedstawiającej stojącą Maryję z Dzieciątkiem na ręku, występujący w sztuce gotyckiej około roku 1400 w ramach tzw.stylu pięknego. Materiał jaki był preferowany to przede wszystkim kamień, jednakże znane są także figury drewniane. Najczęściej tego typu dzieła są wolno stojącymi rzeźbami, które pełniły rolę figury kultowej, umieszczanej w różnych miejscach kościoła (głównie w kaplicach, lub przy filarze). W przypadku figur drewnianych często stanowiły część dekoracji korpusu retabulum ołtarzowego. Madonna jest młoda i piękna, często o wysmukłych proporcjach i niedużej głowie. Jej ciało wygięte jest esowato i okryte obficie drapowaną szatą często o delikatnie łamiących się fałdach, które mają w pełni dekoracyjny charakter. Dzieciątko trzyma na jednym ręku, najczęściej po lewicy. Typ Pięknej Madonny charakteryzuje się daleko idącą sublimacją, idealizacją, liryzmem, często wyrafinowanym gestem.
Madonna szafkowa – typ ikonograficzny Marii występujący w XIV i XV wieku na terenie państwa zakonu krzyżackiego. Przedstawienie Madonny szafkowej jest przenośną formą ołtarzową podobna do tryptyku łączącego trzy typy ikonograficzne, tronującej Marii z Dzieciątkiem, a po otwarciu płaszcza Trójcy Świętej (tzw. Tron Łaski) na korpusie rzeźby, a na skrzydłach (wewnętrzna strona płaszcza) postacie wiernych chronione pod opiekuńczym płaszczem Marii(motyw ikonograficzny tzw. Mater Misericordiae).
5. Dojrzały w FR: Katedra Notre-Dame w Reims (fr. Cathédrale Notre-Dame de Reims) – gotycka katedra pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny w Reims, we Francji. Jest uznawana za najbardziej harmonijną iklasyczną w proporcjach we Francji, często nazywana “katedrą aniołów” z powodu bogatej dekoracjirzeźbiarskiej. Została zbudowana w latach 1211 – 1300 roku na miejscu poprzedniej świątyni z 401 roku. Zaprojektował ją Jean d’Orbais.
Dwuwieżowa fasada katedry przypomina swym wyglądem fasadę paryskiej Notre-Dame. W obydwu świątyniach z fasad wyrastają nie przykryte hełmami wieże. W fasadzie znajdują się trzy ogromnych rozmiarów portale. Są tak duże, że w tympanon środkowego wbudowana została rozeta. Druga z rozet znajduje się ponad portalem i jest wypełniona witrażem z XIII wieku, który przedstawia NMP w otoczeniu apostołów i muzykujących aniołów. Po obydwu jej stronach wybudowano strzeliste gotyckie okna oświetlające dwie boczne nawy. Trójnawowa katedra ta jestbazyliką, co oznacza, że dwie nawy boczne są niższe od nawy głównej. Wieńczący je dach zdobiony jest licznymi rzeźbami, częściowo przeniesionymi z pałacu biskupiego.Trójnawowa bazylika z potrójną nawą poprzeczną i krótkim, pięcionawowymprezbiterium zamknięta jest w części wschodniej ambitem, do którego przylega pięć kaplic.Część wschodnia została ukończona już w 1241 r. Całe wnętrze (wraz z głębokością środkowej kaplicy) mierzy141 metrów długości, a wysokość trój kondygnacyjnej nawy głównej osiąga 38,0 m. Wnętrze silnie akcentują linie pionowe. Żebra sklepienia schodzą poprzez pas triforium na półkoliste kolumny. Otwory okienne ambitu i kaplic wzbogacono jednymi z pierwszych maswerków.
STYL PIĘKNY Charakterystyczną cechą omawianego stylu jest sfałdowanie szaty. Spod lewej ręki Madonny spływa kaskada fałd. Takie ich nagromadzenie, niezwykle charakterystyczne dla rzeźb późnego średniowiecza określa się mianem fałd kaskadowych, ponieważ spływają jak kaskada. Dzieciątko trzyma nóżki w fałdzie niszowej, równie charakterystycznej dla tego okresu. Tkanina spływająca z prawego ramienia Madonny tworzy fałdy U-kształtne, zwane inaczej agrafowatymi (nazwa stąd, że są one w kształcie litery ,,U" lub agrafy). Jest tu także fałda przekątniowa - idąca po przekątnej spod lewej ręki Madonny. Obecność tych fałd jest wizytówką stylu pięknego. Pojawiają się one także na przedstawieniach pięknych Piet. Pieta w okresie trwania stylu pięknego również ma charakterystyczną dla tego stylu piękną postać oraz charakterystyczne fałdy. Przy czym fałda kaskadowa występuje w rąbku chusty (Maforium), którym Madonna z reguły ociera łzy rozpaczając nad umęczonym synem. U pięknej Piety ciało Chrystusa przedstawione jest bez dramatyzmu i ekspresji. Nie ma już obecnych przed 30 laty skrzepów krwi charakterystycznych dla krucyfiksów ani też silnie zaznaczonych śladów biczował. Twarze Chrystusa i Madonny nie są już wykrzywione boleśnie, a raczej emanują spokojem. Cechy stylu pięknego obecne są także w malarstwie tego okresu. Tam także namalowana postać ma pofałdowana. szatę w obowiązujący dla całego stylu sposób.
OŁTARZ: Gotyckie ołtarze należą do największych,najbardziej skomplikowanych dzieł rzeźbiarskich tej epoki.Ołtarz taki ma zwykle kształt jak gdyby płytkiej szafy.,na którą składa się duża zagłębiona część centralna oraz para lub dwie pary skrzydeł,z których wewnętrzne na zawiasach,były zwykle zamykane po nabożeństwie.Przy jednej parze skrzydeł całość składała się z trzech części-tryptyk.Przy dwóch parach skrzydeł ołtarz ma pięć części-pentaptyk albo poliptyk czyli ołtarz wieloskrzydłowy.W części środkowej mieści się zwykle kompozycja rzeźbiarska,a na skrzydłach-kompozycje płaskorzeźbione lub malowane.W rzeźbach i malowidłach ołtarza przedstawiano sceny z Nowego Testamentu oraz z żywotów świętych i męczenników.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz