Humanizm renesansowy był ruchem, który wywarł wpływ na kulturalny, polityczny, społeczny i literacki krajobraz Europy. Swój początek miał we Florencjiw ostatnich dziesięcioleciach XIV wieku. Humanizm renesansowy ożywił studia klasycznej łaciny i greki, co spowodowało odnowę naukowej i filozoficznej myśli greckiej, a także klasycznej poezji i sztuki.
2. Malarstwo:
- problematyka konstrukcji przestrzeni i bryły przedstawianych przedmiotów, czerpiąc z badań nad perspektywą linearną (Masaccio, P. Uccello) oraz barwną (m.in. P. Della Francesca).
- komponowanie w układach symetrycznych
- sfumato
- zwrot ku naturze
- malarstwo portretowe, najpierw profilowe poźniej połpostaciowe
- farby olejne na płótnie
3. Kaplica Pazzich: Nawę wybudowano na planie prostokąta (o wymiarach 17,9 m x 10,5 m). Jej centralną część przykryto podzieloną na 12 pól kopułą wspartą nabębnie, który opiera się na pendentywach. Wieńczy ją latarnia (ukończona w 1461). (Wysokość wnętrza od posadzki do wierzchołka kopuły wynosi 20,85 m; do podstawy kopuły 14,92 m a samych ścian - do gzymsu - 9,22 m). Do kaplicy przylega prezbiterium zaprojektowane na planie kwadratu. Przesklepiono je gładką kopułą opartą na żagielkach. Wejście poprzedza oparty na sześciu kolumnach podcień. Przedsionek przykrywa sklepienie kolebkowe z kopułą opartą na pendentywach w centralnej części.
San Lorenzo: Bazylika jest trójnawowa, została założona na planie krzyża łacińskiego. Nawa główna przekryta jest drewnianym stropem kasetonowym, nawy boczne sklepione są żaglasto. Na skrzyżowaniu naw umiejscowiona jest kopuła bez bębna. Po lewej stronie do jednego z ramion krzyża przylega stara zakrystia(1) sklepiona charakterystycznym sklepieniem (kopuła podzielona na 16 korytek, poprzez żebrowanie). Drugą zakrystię przylegającą z prawej strony do nawy poprzecznej (transeptu), tzw. nową (2) projektował Michał Anioł. Oddzielenie poszczególnych naw następuje za pomocą dwóch rzędów korynckichkolumn, na których spoczywa belkowanie, a później archiwolty. Na osi bazyliki dobudowano ośmioboczną kaplicę książęcą Medyceuszy (3) (Cappella dei Principi) o bogatym wystroju Pietra dura. Kopuła tej kaplicy dominuje nad bryłą bazyliki. Po lewej stronie znajduje się też biblioteka (6) oraz dwa dziedzińce arkadowe (4 i 5). Fasada frontowa jest surowa, pozbawiona okien, z trzema portalami wejściowymi.
Ospedale degli innocenti: Zgodnie z życzeniem cechu, który dążył do jak najszybszego i najtańszego wzniesienia ochronki, jej jedyna widoczna fasada – czyli ta od strony placu – miała być prosta, a zarazem estetyczna. Brunelleschi zdecydował się dostawić do niskiego i dość długiego budynku szpitala lekką loggię kolumnową, spoczywającą na dziewięciostopniowym podwyższeniu. Loggia złożona jest z dziewięciu okrągłołukowych arkad wspartych na kolumnach z kompozytowymi kapitelami. Skrajne arkady zostały ujęte w żłobkowane pilastry z kapitelami korynckimi. Łuki arkad są oprofilowane, a nad nimi znajduje się nieklasyczne belkowanie. W wolnych polach umieszczone zostały płaskorzeźbione medaliony z wizerunkami niemowląt, wykonane przez Andreę della Robbię.
4. Palazzo florenckie:
- prosta budowla na planie najcześciej prostokąta
- wewn. dziedziniec
- najcz. 3 kondygnacyjny
- dziedziniec otoczony krużgankami
- lewacjeboniowane lub podzielone gzymsami, czy też opilastrowane
- z czasem wzbogacano artykulację elewacji podziałami, zwiększano liczbę otworów, różnicując wysokość kondygnacji i ich program (piano nobile, mezzanino)
- proste bramy z czasem uzyskują formę ozdobnych portali naśladujących w szczytowym okresie rozwoju renesansu architekturę łuków triumfalnych
- obiegające dziedziniec loggie były zazwyczaj otwarte i chronione płaskimi dachami z wyraźnie zaakcentowanym gzymsem wieńczącym
- wnętrza pałacowe przykrywane są drewnianymi, belkowymi stropami
- pałac Medyceuszy – Florencja
- pałac Rucellai – Florencja
- Villa Rotonda – Andrea Palladio, Vicenza
5. MALARSTWO:
Fra Angelico: Oprócz obrazów temperowych malował także freski iminiatury. Podejmował tylko tematy religijne. Malarstwa uczył się we Florencji, prawdopodobnie u Masolina, od którego przejął tzw. styl "ozdobny", cechujący się zamiłowaniem do dekoracyjności, linearyzmu i czystych barw. Takie cechy ma jego wczesne dzieło – poliptyk dla klasztoru San Domenico w Fiesole z przedstawieniem Madonny na tronie w otoczeniu świętych. Dzieło to zostało przemalowane przez Lorenza di Credi ok. 1500 r. W swojej późniejszej twórczości artysta starał się uwolnić od wpływu gotyku, dążąc do uproszczenia i monumentalności.
Madonny na tronie w otoczeniu świętych
Zwiastowanie
Masaccio: Do jego najsławniejszych dzieł należy fresk z lat 1425-28, namalowany w kościele Santa Maria Novella we Florencji, z przedstawieniem Trójcy Świętej w otoczeniu Maryi, św. Jana Ewangelisty i pary fundatorów. W dziele tym po raz pierwszy w pełni zastosowano prawidłową perspektywę (prawdopodobnie wykreśloną przez Brunelleschiego). Kolejne ważne dzieło to freski z kaplicy Brancaccich (Florencja), namalowane wspólnie z Masolinem w latach 1426-27. Do najsłynniejszych należąWygnanie z raju i Grosz czynszowy, gdzie Masaccio w niespotykany dotąd sposób wykorzystał efekty światłocieniowe. Światło nie jest jednolite i rozproszone, jak do tej pory, ale pada z jednego, precyzyjnie określonego źródła (rzeczywiste okno kaplicy).
Domenico Ghirlandaio: Styl Domanica Ghirlandaia cechowała prostota, klarowność, czasem dekoracyjny linearyzm. W kompozycji scen wielofiguralnych nawiązywał do dzieł Filippa Lippiego. Inspirował się także twórczością artystów flamandzkich. W obrazach o tematyce religijnej starał się, podobnie jak jego poprzednicy (Masaccio, Gozzoli), przemycić fragmenty życia współczesnego w ubiorze postaci, przedstawianych wnętrzach czy też w samych postaciach nadając im rysy twarzy współczesnych Florentczyków. Przykładem mogą byc freski w kościele Santa Trinita, na których pojawiają się członkowie rodu Sassettich.Zmartwychwstanie chłopca, Narodziny Jana Chrzciciela
Sandro Botticelli: Freski wykonane prawdopodobnie w młodości nawiązujące w dużej mierze do stylu Lippiego, pokazujące także wpływ malarstwa Baldovinettiego, Verrocchia; w całej twórczości nawiązywał do Pollaiola oraz Castagna:
- Stojąca Madonna
- Madonna Della Loggia
- dwie Madonny
- Madonna ze św. Janem i dwoma aniołami
Filippino Lippi:
- Portret młodzieńca w czerwonej czapce
- Madonna zjawiająca się św. Bernardowi (Wizja św. Bernarda)
- Triumf św. Tomasza z Akwinu
- Wstawiennictwo Marii i Chrystusa
- Pokłon trzech króli
- Mistyczne zaślubiny św. Katarzyny - 1501
- Freski:
- kaplica Brancaccich,
- kaplica Caraffa,
- kaplica Strozzich.
- Wskrzeszenie Druzjanny przez św. Jana
- Cud św. Filipa przed ołtarzem Marsa
6. RZEŹBA
Donatello: Wykonał rzeźby dla katedry florenckiej: posągi Dawida (1408/1409) i św. Jana Ewangelisty (1408-15), figury na fasadę kościoła Orsanmichele (słynny św. Jerzy, ok. 1416). W Padwie stworzył pomnik kondotiera weneckiego, Erasmo da Narni, zw. Gattamelata (1447) - pierwszy pomnik konny od czasówantyku. Donatello miał przełomowe znaczenie dla rozwoju rzeźby renesansowej i uwolnienia się jej od wpływów gotyku.Jego dojrzałe prace cechuje swobodny układ postaci, portretowe traktowanie głów, opanowanie perspektywy, wyczucie ruchu i umiejętna kompozycja. Późne prace Donatella cechuje dynamizm, wnikliwość w oddaniu psychiki i naturalizm w przedstawianiu ekspresji. Wychodzi od detalu po ogólne opracowanie.
Dawid, św Marek, św Jerzy, sw Ludwik, sw Jan Ewangelista
Andrea del Verrocchio: Był uczniem Donatella, sam z kolei uczył jednego z największychhumanistów odrodzenia, Leonarda da Vinci, którego autorstwa jest m.in. postać anioła w obrazie Verrocchia Chrzest Chrystusa (1473-75, Galeria Uffizi we Florencji). Verrocchio pracował głównie dla Medyceuszów. Zdał sobie sprawę, że nie potrafi dorównać swemu uczniowi, więc przestał malować i zajął się tylko rzeźbiarstwem. Tworzył wspaniałe obrazy i rzeźby religijne, pełne harmonii, odznaczające się wytwornością, wirtuozerią techniczną i silnym realizmem.
- Pomnik konny Bartolomeo Colleoniego w Wenecj
- nagrobek kardynała N. Fortegurri w katedrze w Pistoi
- Chrystus i Niewierny Tomasz (1467-83, brąz)
- Dawid (1473-75, brąz)
- nagrobki Piera i Giovanniego Medici w Bazylice San Lorenzo we Florencji (1472)
- Portret kobiety (Dama z kwiatami, 1475-80, marmur)
Luca della Robbia: Zasłynął jako wynalazca techniki barwnie glazurowanych rzeźb z wypalanej gliny. Wykonywał je od ok. 1442. Były to płaskorzeźby, medaliony, ołtarze, grupy rzeźbione, rozpowszechnione w całej Toskanii, zdobiące liczne muzea (Paryż, Berlin, Londyn, Florencja itd.). Jednymi z najważniejszych dzieł stworzonych w tej technice są rzeźby w Kaplicy Pazzich przy kościele Santa Croce we Florencji. Typowym przedstawieniem stał się biały wizerunek Maryi z Dzieciątkiem na błękitnym, płaskim tle (np. Madonna z jabłkiem 1455-60, Museo Nazionale del Bargello).
Andrea della Robbia: nie w terakocie pokrytej emalią lub polewą, z marmurowych znany tylko ołtarz główny w Santa Maria della Grazia w Arezzo. Liczne prace tego artysty zachowały się we Florencji, wśród nich najsławniejsze postaci niemowląt w medalionach, zdobiących loggięSpedale degli Innocenti (1463-1466). We Florencji stworzył też rzeźby: w kościele de la Verna (1479), w katedrze Prato (1489) oraz loggi San Paolo. W kościołach w Arezzo, Pistoi i Prato znajduje się większość jego prac.Jest też twórcą reliefów z Madonnami, które znajdują się w muzeach w Londynie, Berlinie i Paryżu. W pracach pomagało mu jego pięciu synów, a wśród nich Girolamo della Robbia i Giovanni della Robbia.
7. POJĘCIA:
Perspektywa linearna - Podstawową jej zasadą jest pozorne zmniejszanie się wielkości przedmiotu w miarę oddalania od widza oraz pozorna zbieżność ku horyzontowi wszystkich linii biegnących od oka widza do przedmiotu. Rozróżnia się także perspektywy linearne: czołową, boczną, ukośną, żabią (punkt widzenia położony nisko) i ptasią (punkt widzenia położony wysoko).
Perspektywa geometryczna - polega na tym, że przedmioty dalsze mają na zdjęciu mniejsze rozmiary od przedmiotów bliższych. Perspektywa powietrzna powoduje, że dalsze przedmioty są bardziej zamglone, mniej kontrastowe od bliższych. Gdy jeden element obrazu umiejscowimy bliżej aparatu, inny zaś dalej, porównując ich wielkość, otrzymuje się wrażenie przestrzeni. Przedmiot znajdujący się najbliżej aparatu nie musi być tematem głównym zdjęcia, i najczęściej nie jest. Przedmiot pierwszoplanowy będzie służył wówczas jedynie do uzyskania wrażenia przestrzeni. Pierwszym planem może być np. przedmiot martwy, zwierzę, człowiek. Pierwszy plan nie powinien odciągać uwagi i zasłaniać tematu głównego. Dlatego należy do tego celu wybierać przedmioty stosunkowo mało urozmaicone albo ażurowe, np. gałęzie, rzadkie liście czy krata.
Tondo - obraz bądź płaskorzeźba w kształcie koła. Tondo było charakterystyczne dla sztuki włoskiegorenesansu. Według zwyczaju XV-wiecznej Wenecji kobiety po porodzie otrzymywały słodycze na okrągłej tacy - desco da parto (naczynie narodzin). Taca była bardzo często ozdabiana różnymi scenami związanymi z dziećmi lub porodem. Od tego zwyczaju pochodzi późniejsza moda na okrągłe obrazy. Najczęstszym motywem tond były sceny religijne, często przedstawienia Matki Boskiej zDzieciątkiem Jezus.
Sfumato - w malarstwie olejnym łagodne przejścia z partii ciemnych do jasnych, dające mgliste, "miękkie" efekty kolorystyczne. Sfumato jest to zacieranie wyrazistości konturu dzięki łagodnym przejściomświatłocieniowym - daje wrażenie oglądania obiektu przez mgłę lub dym. Leonardo da Vinci eksperymentował z techniką sfumato rozpościerając nad dziedzińcem płachtę materiału, która rozpraszała słoneczne światło, zalecał też swoim uczniom pracę nie w pełnym słońcu.
Sacra Conversazione (z wł. Święta rozmowa), termin funkcjonujący również w formie łacińskiej jako Sacra Conversatio – w nauce o ikonografii chrześcijańskiej wtórnie powstała nazwa tematu obrazów przedstawiających stojącą lub tronującą Matkę Bożą z Dzieciątkiem Jezus w otoczeniu postaci świętych. Pojawił się w sztuce włoskiej XIV wieku jako hierarchiczna kompozycja reprezentacyjna w której Matka Boża zajmuje centralne miejsce, a po jej bokach stoją symetrycznie ustawieni święci. Przedstawienie doczekało się licznych wariantów w okresie wczesnego i rozwiniętego renesansu, rozpowszechniło się także w całej Europie jako popularne przedstawienie główne nastaw ołtarzowych. W późniejszym okresie hierarchiczność przedstawienia może być przełamana przez wprowadzenie elementu narracyjnego, kontaktu i rozmowy pomiędzy przedstawionymi postaciami — co jest objawem ewoluowania tej sceny od przedstawienia typu reprezentacyjnego w stronę przedstawienia typu dewocyjnego.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz