Psychologia wykłady

*Egzamin 20.01.2014 – test (wiedza ze slajdów + lektury)

Lektury:

Wojciszke, Myers, Nowak

„Człowiek wśród ludzi. Zarys psychologii spolecznej”

„Psychologia społeczna”

„Metodologia badań społecznych”

7.10

Psychologia jest zbyt oddalona od fizyczności, materii. Ma zastosowanie do różnego typu ludzi. Bada wpływ społeczny za posreśrednictwem zmysłów. Bada to, co się wydarzyło i opiera się o interpretację. W oparciu o obserwacje bada to jak ludzie się zachowują oraz stosunki między nimi. Trudno jest rozszyfrować złudzenia naszego umysłu.

W percepcji społecznej eliminujemy szczegóły,zakrzywiając rzeczywistość. Patrząc na zachowania innych ludzi poszukujemy celu, tego, co sie wyróżnia.

Pre-attentive - przetwarzanie informacji sensorycznych natychmiast po ich dotarciu z receptorów zmysłowych do mózgu, zanim staną się przedmiotem uwagi.

Poszukiwanie opisu na strategie używane przez innych ludzi.

Psychologia społeczna jest wpływem społecznym.

Analiza tego jak myśli jednostka, ja wysnuwa wnioski.

Psychologia grup. Grupy mają często na nas negatywny wpływ.

Kategorie łączą się w sieci. Towarzyszy nam pewność twierdzeń, próbujemy zrozumieć sytuacje. Na co dzień nie weryfikujemy czy stereotypy mają pokrycie w rzeczywistości. Idziemy na skróty, nie szukamy celu " pułapki myślenia".

Psychologię społeczną interesuje źródło interpretacji. Może się brać z ewolucji, kultury...

Empiria - nauka weryfikujące swoje założenia w sposób empiryczny. Regulacje perswazji, kampanie reklamowe, polityczne, społeczne.

Nauka środowiskowa ma swoje ograniczenia. Dotyczy konkretnych grup i jest uwarunkowana kulturowo.

Tło: rzeczywistość, tło symboliczne

Czynności, interakcje

Cechy sytuacji

oczekiwania

Nie ma czegoś takiego jak teoria całościowa. Próby psychoanalizy, behawioryzm.

Eksperyment:

Uniwersytet Stanntforda - więźniowie, strażnicy

Zakłada, że to co człowiek myśli, jak sie zachowuje zależy od procesu przetwarzania informacji, sposobu w jaki je rozumie, interpretacja zależy zaś od posiadanej wiedzy i tego jakie jej treści są aktywne.

Rozlanie afektu. Jeśli jedna osoba nas zdenerwuje, to reszta grupy wywołuje w nas negatywne reakcje .

Perspektywa teorii uczenia się bada to w jaki sposób zdobywamy informacje. Np. Wyuczenia więźniów jak mają się zachowywać.

Pass - psychologia ewolucjonistyczna. Tłumaczenie, że skoro w eksperymencie brali udział mężczyźni, musiało dojść do zachowań agresywnych.

Najważniejsze teorie w psychologii społecznej:

Teoria poznawcza - zakłada, że to, co człowiek czuje, myśli i jak się zachowuje, zależy przede wszystkim od procesów przetwarzania docierających doń informacji - od sposobu, w jaki rozumie bieżącą sytuację i napotykanych w niej ludzi; upatruje przyczyny zachowania w bieżących interpretacjach sytuacji

Teoria motywacyjna - koncentruje się na pobudkach ludzkiego działania - jakie motywy powodują ludźmi i skłaniają do określonych działań. Najogólniej rzecz biorąc zakłada się, że ludzie z reguły starają się maksymalizować własne zyski, a minimalizować straty. Zapewne najsilniejszym motywem pozafizjologicznym jest autowaloryzacja - dążenie do utrzymania, obrony i podwyższenia dobrego mniemania o sobie.

Teoria uczenia się - zakłada, że zachowanie ludzkie jest wyznaczane przeszłymi doświadczeniami - stanowi rezultat uczenia się na podstawie doświadczeń własnych, albo cudzych. Podstawowe mechanizmy uczenia się w oparciu o doświadczenia własne - to warunkowanie klasyczne i sprawcze

Teoria społeczno-kulturowa - obok porównywania subkultur różnych grup czy warstw społecznych, zajmuje się także porównywaniem osób z odmiennych kultur. Porównania osób pochodzących z tej samej kultury, ale badanych w różnych momentach historycznych. Historyczne zmiany zachodzące w kulturze bądź organizacji społeczeństwa mogą pociągać za sobą zmiany w zachowaniach i osobowości jednostek

Teoria ewolucjonistyczna - również wyjaśnia ludzkie zachowania, jako skutek przeszłości, nie jest to jednak przeszłość jednostki i jej własne doświadczenia, lecz przeszłość całego gatunku

14.10

Myślenie społeczne

To co sądzimy o świecie jest uzaleźnione od "ja".

Czy ludzie mają "realne" pojęcie co czynią i dlaczego?

Cechy charakterystyczne percepcji społecznej

Założenie procesu, udział emocji, podmiot spostrzegający i podmiot spostrzegany są tego samego rodzaju - rekursywność

Postępowanie człowieka zależy od tego jak rozumie świat niż od wlałaściwości tej samej rzeczywistości.

Percepcja społeczna - złożoność procesu - wychodzenie poza dane informacje. Zapośredniczanie wnioskowania; podmiot obserwuje wskaźniki (różne dane, dyspozycje, pewnego rodzaju "stałe")- wnioskuje o dyspozycjach

Udział emocji, czynników afektywnych we wnioskowaniu (z naukowego osądu rzeczywistości ludzie kierują się emocjami, nie rozsądkiem). Podmiot spostrzegający i podmiot spostrzegany są tego samego rodzaju - projekcje asymilacyjne. Wyciąganie wniosków o innym człowieku w oparciu o informacje na temat siebie.

21.10

Co charakteryzuje percepcję spoleczną:

• Złożoność rocesu

• Udział emocji

• Podmiot spostrzegający i podmiots postrzegany są tego samego rodzaju

• Rekursywność (możliwość wglądu w „ja” ukryte)

Rekursywność - aspekt jaźni, który umożliwia nam kierowanie się "do środka". Dzięki temu jesteśmy moralni.

Rodzaje świadomości

Świadomość podmiotowa jest charakterystyczna dla człowieka, choć taka autokoncentracyjna jest mniej dostępna poznawczo i w nadmiarze bywa "kłopotliwa": trema, chroniczna autokoncentracja -> neurotyzm, lęki. Udowodniono że palenie jest metodą ucieczki przed autofokusem.

Przedmiotowa samoświadomość - rodzi się wtedy, gdy natrafimy na coś, co koncentruje naszą uwagę na własnej osobie, np lustro lub kamera wideo. Skupiając uwagę na sobie, oceniamy i porównujemy swoje zachowania .

Eksperyment:

Test Gordon Gallup- usunięcie plamy z twarzy patrząc na swoje odbicie w lustrze. (małpy czlekokłekokształtne-z wyjątkiem goryli-delfiny i słonie) ludzkie noworodki potrzebują ok 18 miesięcy by osiągnąć umysłowy poziom wyrafinowania by zaliczyć test

Świadomość - "pierwsza strona" medium ->psychiki czlowieka

Uwaga - News dnia

Awareness - zdawania sobie sprawy (wiedza o tym, co jest newsem dnia)

Świadomość skupiania uwagi na tym, co robimy/czujemy + że my to robimy + że inni obserwujący oceniają to + że reagują na to.

Poziomy świadomości

1. Zdawanie sobie sprawy ze świata (percepcja – reakcja).
2. Refleksja nad nim (wiedza symboliczna, wyobraźnia, uwolnienie od materii, planowanie, kontemplacja idei).
3. Zdawanie sobie sprawy z nas samych jako refleksyjnych istot – (uprzytomnienie sobie autobiograficzności spostrzeżeń, poczucie osobistej historii i tożsamości). Doświadczając w dzieciństwie uporządkowanego świata, takiego też świata oczekujemy i dobieramy plany działań, aby w takim żyć.

Co spostrzegamy, spostrzegając innych ludzi

• Wygląd zewnętrzny, kolor skóry, płeć

• To, co mówią do nas (komunikaty werbalne)

• Zachowania (czerwienie się, pewność siebie, niepokój itd.)

• Komunikaty niewerbalne

• Gesty

• Dystans społeczny (proksemika)

• Kontakt wzrokowy

• Kontakt dotykowy

• Ujawnianie się (self-disclosure)

Wychodzenie poza dane informacje (jak człowiek tworzy teorie na temat innych)

• Efekty:

• aureoli (halo effect) tendencja do automatycznego, pozytywnego, lub negatywnego przypisywania cech osobowościowych na podstawie pozytywnego lub negatywnego wrażenia: skłonni jesteśmy przypisywać cechy pozytywne tym osobom, które wcześniej zostały przez nas z różnych względów ocenione pozytywnie. Również wcześniejsza ocena negatywna powoduje skłonność do przypisywania cech negatywnych danym osobom.

• łagodności (leniency) tendencja do zawyżania ocen na wszystkich wymiarach osobom, do których mamy pozytywny stosunek. Inklinacja pozytywna - jeśli mamy o kimś dobrą opinię to chcemy ją utrzymać, więc jeśli dopływają do nas jakieś negatywne informacje o tej osobie, staramy się załagodzić je , aby nie musieć zmieniać obrazu osoby, który już mamy.

• diabelski (devil effect) negatywne wrażenia dotyczącego jednej cechy oceny podmiotu spostrzeganego, powoduje zaniżenie ogólnej oceny danego podmiotu. Np. kandydat, który przyjdzie na rozmowę kwalifikacyjną w nieodpowiednim stroju może zostać oceniony przez rekrutera jako niechlujny, a to wpłynie negatywnie na ocenę jego kompetencji merytorycznych.

Ukryte teorie osobowości (UTO)

Solomon Asch: cechy centralne i peryferyczne

serdeczny (warm) vs. chłodny (cold)

Cechy centralne są głównym, źródłem wnioskowania dla oceniającego, nie zależą od kontekstu, są stałe dla obiektu (pozwalają zrozumieć funkcjonowanie danej jednostki)

Cechy peryferyczne - treść nie ma znaczenia, ważny jest autorytet, bądź atrakcyjność fizyczna mówcy, czy tez długość wypowiedzi

Reguły wnioskowań

Afektywne i deskryptywne reguły wnioskowania (Dean Peabody)

Znaczenie afektywne (ocena) – jak dobra/zła jest ta cecha?

Znaczenie deskryptywne (opis) – co ta cecha znaczy? Jaką właściwość opisuje?

Afektywne reguły wnioskowania	Deskryptywne reguły wnioskowania
Gdy mało wiemy o obiekcie Gdy nie rozumiemy sytuacji Gdy mamy nastawienie oceniające a nie rozumiejące Gdy sytuacja wymaga podjęcia szybkiej decyzji Gdy sytuacja jest angażująca emocjonalnie U osób o niskim poziomie rozwoju poznawczego (np. u dzieci)	Gdy mamy wystarczającą liczbę informacji Gdy staramy się wyjaśnić zjawisko, a nie ocenić W sytuacji neutralnej, umożliwiającej chłodny ogląd sytuacji Przy dobrym poziomie rozwoju poznawczego

Znaczenie afektywne to podstawowe kryterium kategoryzacji (bez względu na kulture, w której jednostka dorastała). Ocena oraz odpowiedz na pytanie 'jak dobry/zly jest ten
fakt/czlowiek/cecha?, co subiektywizuje punkt widzenia.

Znaczenie deskryptywne to opis „co to znaczy?”, „jakie to jest?” (tu intencja jest 
możliwa - obiektywizjacja).

Afekt

Afekt (wg Jarymowicz) - atrybut (składowa) każdej emocji, powstająca automatycznie pod warunkiem dotarcia impulsów do ciała migdałowatego.

Afekt to rodzaj emocji, chwilowa, pozytywna lub negatywna reakcja organizmu – wegetatywna, mięśniowa, doznaniowa – powstająca w odpowiedzi na zmianę w otoczeniu lub w samym podmiocie. To ledwie dostrzegalne lubienie lub nielubienie, przyjemność lub przykrość i towarzysząca temu tendencja „do” lub „od” czegoś: obrazka, słowa, towaru w sklepie, a nawet własnej myśli. Afektu możemy doświadczać względem każdej rzeczy lub osoby, na jaką zwracamy uwagę, niekoniecznie tej, która go pierwotnie wywołuje. W odróżnieniu od nastroju, afekt jest rozumiany jako krótkotrwałe doznanie emocjonalne, a poziom pobudzenia mu towarzyszący nie przekracza zazwyczaj progu świadomości. Podmiot może uświadomić sobie zmianę afektywną poprzez wgląd w swoje odczucia i stan cielesny. Jednak na ogół nie dostrzega zmiany stanu pobudzenia, choć ta istotnie wpływa na przebieg wielu procesów poznawczych.

Afekty pierwotne to bezpośrednie reakcje na stymulację, powstają bez pośrednictwa procesów wartościowania poznawczego. Są z natury holistyczne (całościowe, dyfuzyjne, „rozlane”) – całe funkcjonowanie pozostaje pod ich wpływem, gdy się pojawiają towarzyszy im subiektywna pewność wartościowań.]

Wszystkie doświadczane emocje są stanami pochodnymi i występują jako kombinacje, mieszaniny, lub związki podstawowych afektów. Pierwotne emocje to hipotetyczne konstrukty, swoistego rodzaju stany idealne, których właściwości i cechy są wnioskowane bezpośrednio. Każda emocja może występować w różnym stopniu natężenia i na różnym poziomie pobudzenia.

Zależność przypominania od nastroju:

Pamiętamy więcej smutnych wydarzeń wówczas, gdy jesteśmy smutni.

Przetwarzanie zgodne z nastrojem:

Wybiórcze przetwarzanie informacji zgodnych z obecnym nastrojem, smutek – większe skupienie na chorobie; ludzie szczęśliwi – bardziej twórczy (w tekstach konwergencyjnych

Metoda racjonalno-emotywna

(Ellis, 1997,2001)

Metoda pozbywania się obezwładniających uczuć. Kluczowa jest tu kwestia zmiany myślenia dla zmnianu odczuwania. To nie samo wydarzenie powoduje, że reagujemy na nie w określony sposób, lecz nasze wyobrażenie na temat owego wydarzenia.

Wymiary postrzegania społecznego (Guido Peeters)

Cechy „korzystne dla siebie” SP (self-profitable) vs. cechy „korzystne dla innych” OP (other-profitable)

• Cechy moralne, społeczne – korzystne bądź niekorzystne dla otoczenia osoby posiadającej cechę

• Kompetencje, możliwości, umiejętności – cechy korzystne bądź niekorzystne dla posiadacza cechy

Cechy „korzystne dla siebie” SP	Cechy„korzystne dla innych” OP	Cechy OP (moralne, społeczne) oceniane są pozakontekstowo w sposób absolutny i bardziej surowy. Moralność – wzorzec konserwatywny – utrzymanie statusu quo to wymiar ewaluatywny (oceniający) Cechy SP (kompetencje, zdolności) oceniane są w sposób kontekstowy. Kompetencje – wzorzec rozwojowy – dynamizm struktury to wymiar procesualny (obejmujący zmienność w czasie)
Inteligentny Aktywny Bez inicjatywy Przedsiębiorczy Niezgrabny Bierny Oszczędny Pewny siebie Elastyczny Niepunktualny Zdolny Pracowity Rozrzutny	Szczery Zły Przyjazny Nieszczery Egoistyczny Pomocny Odpowiedzialny Spolegliwy Skąpy Hojny Chłodny Bezwzględny Skromny

Kogo wolisz?

Uczciwego przyjaciela? Nieuczciwego przyjaciela?	Inteligentego przyjaciela? Nieinteligentnego przyjaciela?
Uczciwego wroga? Nieuczciwego wroga?	Inteligentnego wroga? Nieinteligentnego wroga?

W kontekście negatywnym cecha negatywna staje się bardziej pozytywna.

Moralizacja obrazu świata

• Interpretowanie zachowań innych ludzi w kategoriach moralnych intencji

• Interpretowanie własnych zachowań w kategoriach możliwości lub ich braku

• „On nie chciał” – „ja nie mogłem”

• Cudze zachowania oceniamy – własne wyjaśniamy

Konsekwencje moralizacji obrazu świata społecznego

• Negatywny obraz rzeczywistości, „ludzie są źli”

• Podejrzliwość

• Interpretacja zachowań w kategoriach intencji a nie możliwości

• Ocenianie a nie wyjaśnianie

• Spiskowe teorie

Seymour Rosenberg - Dwa centralne wymiary Ukrytych Teorii Osobowości

Społeczny (social good-bad) vs. intelektualny (Intellectual good-bad)

Wymiar społeczny – normy kulturowe, oczekiwania, wartości przekazywane różnymi drogami, także poprzez media.

Wymiar intelektualny – wyzwalanie kreatywności, stymulacja umysłu.

28.10

Emocje a nierealistyczne przekonania

Nierealistyczny optmizm wobec przyszłości jest charakterystyczny dla większości ludzi. Dochodzi do tego złudzenie odporności własnej na ataki i własnej wyjątkowości.

Badania wsród celebrytów : po wyróżnienia wzrasta tendencja do ryzyka (decyzje polityczne, inwestycje). Badania na ludziach, które chcą otworzyć firmę (szanse ze sie uda to 30% - ludzie przeceniają swoje szanse)

Optymizm spada u osób, które w swoim zawodzie nie odnoszą sukcesów (call center, door to door salesman ), jest wyższy u osób, które odnoszą sukcesy.

Wiedza i sądy o świecie społecznym

Nasza postepowanie uzależnione jest od tego jak rozumiemy świat. Podstawowym elementem wiedzy jest SCHEMAT POZNAWCZY: organizacja naszych uprzednich doświadczeń z pewnym rodzajem zdarzeń, osób lub obiektów (Bartlett 1932). To wiedza uogólniona, wyabstrachowana z konkretnych doświadczeń (stanowi podstawę stereotypówi organizuje nasze rozumienie rzeczywistości i naszą wiedzę, nawet jeśli nie jest empiryczna).

Schamaty:

• Prototypowiść (egzemplarz najbardziej typowy) i hierarhiczność (schemat - podschemat)
• Istnienie schematów: osób i ich rodzajów, schematy cech oraz skrypty
• Skrypt – umysłowa reprezentacja zdarzeń, działań lub ich ciągów, scenki składające się na skrypt mają organizację czasową (np.: wywiad, zadawanie pytań, odpowiedzi, nagrywanie). Klasycznym skryptem jest narracja.
• Schematy wpływają na rozumienie zdarzeń i formułowanie sądów.
• Schematy są odpowiedzialne za selektywność pamięci (lepiej zapamiętujemy to, co związane ze schematem – pytanie świadków wypadku o opis zdarzenia; ale też sprzeczność ze schematem w przypadku przetwarzania głębokiego – pozwala lepiej pamiętać zdarzenie, np. generatywny aspekt pamięci – skupienie, analiza)
• Specyficznym rodzajem schematu są stere door to door salesmanotypy

Czy schemat zawsze aakktywizują sie w pełni?

Mnogość informacji, krótki czas przetwarzania, skąpstwo poznawcze.

Heurystyka - skrót poznawczy

Heurystyka - uproszczona reguła myślenia pozwalająca na formułowanie sądów bez analizy większości informacji, na których sąd powinien się opierać

• Heurystyka dostępności - strategia wnioskowania, w której podstawą oceny prawdopodobienstwa jakiegoś zdarzenia jest jego dostępność w pamięci. (Ludzi łatwiej przekonać opowiadając konkretny przykład nie zaś dysponując danymi statystycznymi). Dostępność jest na tyle istotną przesłanką ludzkiego wnioskowania, że nawet sceny z filmów i książek, które pozostają w naszej pamięci, choć mogą nie mieć odniesienia do rzeczywistości – wpływają na nasze sądy

• Heurystyka zakotwiczenia / dostosowania - Pierwszy sąd zakotwicza nasze wnioskowanie. (Oceny prawdopodobieństwa, liczby, statystyki)

• Heurystyka symulacji - Skrypt jak widzimy pewne sytuacje i jak oceniamy prawdopodobienstwo. Negatywne następstwa zdarzeń, dla których trudno jest sobie wyobrazić dobrć alternatywę, są oceniane jako mniej negatywne (można się było tego spodziewać). Wydawanie sądu w oparciu o umysłową symulację (wyobrażenie) przebiegu zdarzeń. Łatwość symulacji wpływa na treść sądu - zdarzenia łatwiejsze do wyobrażenia wydają się być bardzo prawdopodobne. Ale jak coś jest dla nas bardzo ważne, a spotyka nas rozczarowanie, tym większa jest skłonność do myślenia przeciwstawiajacego się faktom.

• Heurystyka reprezentatywności - ocena przynależności obiektu do kategorii (klasy, rodzaju) na podstawie jego podobieństwa do typowych egzemplarzy tej kategorii. Wnioskowannie na podstawie samego pogodobieństwa prowadzi do ignorowania ważnych informacji, jeśli nie mają one związku z reprezentatywnością.

Myślenie kontrfaktyczne - myślenie o tym, co mogłoby sie zdarzyć, choć się nie zdarzyło, i tak wpływa na nasze osady.

Stereotypy

Stereotyp - z gr. stereós– stanowiący bryłę, stężały + typos – odbicie, obraz. Generalizacja odnosząca się do grupy, w ramach której identyczne charakterystyki zostają przypisane wszystkim jej członkom, niezależnie od rzeczywistych różnic między nimi.

Główną rolę w sformułowaniu socjologicznej teorii stereotypu odegrał twórca tego terminu

Walter Lippmann - amerykański intelektualista pochodzenia żydowskiego, pisarz, polityk i

myśliciel liberalny. Walter Lippmann pierwszy raz użył pojęcia stereotyp w książce pt. „Public Opinion” (1922), gdzie zdefiniował je jako uproszczone umysłowe obrazy rzeczywistości („obrazy w naszych głowach” – „pictures in our heads”) – bardzo niedokładne, odporne na zmiany, wytwarzane i przekazywane przez społeczeństwo.

Cechy charakterystyczne stereotypu:

• Jego przedmiotem są grupy ludzi (rasowe, narodowe, klasowe, polityczne, zawodowe, grupy płci etc) 
• Społeczna geneza - jest przekazywany jednostce w trakcie wychowania, socjalizacji i enkulturacji 
• Ma charakter wartościujący, skutkiem czego jest zawsze związany z określonym ładunkiem emocjonalnym (pozytywnym lub negatywnym)
• Jest bądź całkowicie sprzeczny z faktami, bądź z nimi zgodny częściowo, stwarzając pozory rzekomo całkowitej prawdziwości swych treści
• jest długotrwały i odporny na zmiany, co wiąże się z niezależnością stereotypu od doświadczenia i z jego ładunkiem emocjonalnym
• Pełni funkcję społeczną polegającą na obronie akceptowanych przez grupę lub społeczeństwo wartości i ocen, internalizacja których – jako obowiązującej normy społecznej – jest warunkiem integracji jednostki w grupie
• Jest zawsze związany ze słowem – nazwą (względnie z wyrażeniem złożonym z więcej niż jednego słowa), które stanowi impuls aktywizujący w określonym kontekście treści stereotypu
• Nazwa, z którą wiąże się stereotyp, najczęściej służy również jako nazwa odpowiedniego pojęcia, co prowadzi do mistyfikacji stereotypu jako odmiany pojęcia, choć różni się od niego zasadniczo, zarówno pod względem funkcji społecznej i poznawczej, jak też pod względem leżącego u ich podstaw procesu tworzenia odpowiednich sądów

Schematy wpływają na rozumienie zdarzeń i formułowanie sądów. Są odpowiedzialne za selektywność pamięci (lepiej zapamiętujemy to, co związane ze schematem, ale też sprzeczności ze schematem) pozwalają lepiej pamietać zdarzenia

Specyficznym rodzajem schematu są stereotypy

Stereotyp - zbiór sadów (np. zbiór sądów jacy są Żydzi)

Uprzedzenie - stosunek emocjonalny (np. stosunek do homoseksualistów)

Dyskryminacja - zachowanie oparte o wyżej wymienione (np. pomijanie kobiet w awansie)

Skąd się biorą uprzedzenia?

• Genetyczna cecha wszystkich organizmow

• Wpływ kultury i autorytetów

Co powodują uprzedzenia?

• Sposób w jaki myślimy:poznawanie społeczne
• Sposób w jaki przypisujemy znaczenie: tendencyjność atrybucji
• Sposób w jaki rozmieszczamy zasoby: teorie rzeczywistego konfliktu
• Sposób w jaki sie dostosowujemy: reguły normatywne

18.11

Sposób w jaki myślimy :poznawanie spoleczene

Kategoryzacja społeczna :my a oni

Grupa własna - grupa, z którą jednostka się identyfikuje i czuje się jej członkiem

Grupa obca - grupa, z która jednostka się nie identyfikuje

Stronniczość grupy własnej (wartosściowanie - nasi są lepsi)

Grupy minimalne: (kategoryzacja społeczna, nawet jeśli nie ma podstaw do identyfikacji grupy społecznej - ludzie kategoryzują społecznie grupy przeciwne, postrzegając je w gorszym świetle)

Jednorodność grupy obcej: (ci inni są dla nas wszyscy tacy sami - uważamy, że wyjątek potwierdza regułę - stereotypizacja)

Eksperyment :

Dzici przyjechały jednym autobusem na obóz, gdzie podzielono je na dwie grupy: grzechotniki i orły.Uczestnicy obozu mieszkają osobno, bawią się osobno; kazano im zrobić totem, podczas tego zadania dochodziło do wojen, podkradania totemu. Po tej sytuacji kazano dzieciom ubrać się w takie same mundurki i opracować wspólny projekt, w ten sposób ograniczono zachowania dyskryminacyjne.

Automatyczne przetwarzanie :przeciętna osoba ulega stereotypowi

Kontrolowane przetwarzanie - umysł przetwarza stereotypową informację. Przeciętna osoba neguje stereotypową informację

Korelacja pozorna

Korelacja pozorna - tendencja do spostrzegania związków lub korelacji pomiędzy zdarzeniami, które nie są powiązane.

Chcac zrozumieć i opisać określone sytuacje i zachowania ludzi -polegamy

na procesach atrybucyjnych. Tak jak tworzymy atrybucje, by nadać sens czyjemuś zachowaniu, tak również tworzymy atrybucje dotyczące całych grup ludzi. Bardzo często pojawia się wtedy zjawisko tendencyjności atrybucji - kiedy to swoje sądy i oceny nadajemy w sposób niesprawiedliwy, niezgodny z rzeczywistością.

Sposób w jaki przypisujemy znaczenie - atrybucje

Dyspozycja, a sytuacja

Atrybucja z dyspozycji - skłonność do formułowania wniosków, że zachowanie określonej osoby jest spowodowane cechami osobowości, bez zwrócenia uwagi na inne czynniki, które mogły na to zachowanie wpłynąć, np. sytuacja w której się pojawiło. Upatrywanie przyczyny w aktorze.

Krańcowy błąd atrybucji - skłonność do czynienia atrybucji z dyspozycji w odniesieniu do całej grupy ludzi. Możemy poszukiwać przyczyn w całej grupie - stereotyp spiskowy. Upatrywanie przyczyny w aktorze zbiorowym.

Stereotyp spiskowy

Stereotyp spiskowy - to poznawcza reprezentacja kolektwnego wroga, któremu przypisuje się dąrzenie do władzy, działania konspiracyjne, solidarność i egoizm grupowy (np. tereotypy dotyczące massonów). W odróżnieniu do klasycznego stereotypu (kategorialny schemat typowego członka grupy) stereotyp spiskowy jest umysłową reprezentacją grypy jako calości odrębnej, zintegrowanej, działającej intencjonalnie, rozumianej jako samoistny byt. Aktywizują się w sytuacji wyborów społecznych (spiskowe myślenie - wg. Afroamerykanów zachód ma rozwiazanie na HIV/AIDS, ale ich nie udostępnia; 50% wierzy ze HIV wyprodukowano w laboratorium).

Oczekiwanie i zniekształcenia

Nawet jeśli członek gry obcej zachowa się w stosunku do nas w sposób niepotwierdzający czy wręcz obalający nasze stereotypy o tej grupie, to zamiast częściowo zmienić swój stereotyp, możemy go wzmocnić poprzez stwierdzenie, że osoba tak naprawdę jest inna, a w tej sytuacji tego nie pokazała.

Obwinianie ofiar - skłonności do obwiniania ludzi za to, ze stają się ofiarami , motywowana głównie przez pragnienie wiary w to, ze świat jest sprawiedliwy.

Sposób w jaki rozmieszczamy zasoby

Jednym z najbardziej oczywistych źródeł konfliktów i uprzedzeń jest rywalizacja - o wszelkie dobra, władzę polityczną, status społeczny. Tak naprawdę można powiedzieć, ze jakkolwiek problemy wynikają z przeciwstawienia sobie grupy własnej i obcej, to ulegną one wzmocnieniu poprzez rzeczywistą rywalizaję ekonomiczną, polityczną, czy w zakresie

statusu.

Teoria rzeczywistego konfliktu

Teoria rzeczywistego konfliktu - teoria w myśl, której ograniczenie zasobów prowadzi do konfliktu między grupami, którego konsekwencją jest nasilenie się uprzedzeń i dyskryminacja. Często uprzedzenia są spowodowane społecznym konformizmem (dostosowaniem się) wobec określonych (niesprawiedliwych) norm utworzonych przez grupę

z którą się identyfikujemy.

Teoria społecznego uczenia się

Zinstytucjonalizowana dyskryminacja - dyskryminacyjne postawy uznawane przez większość z nas, ponieważ żyjemy w społeczeństwie, gdzie stereotypy i dyskryminacja jest normą.

Konformizm wobec norm - skłonność do niewychylania się z grupy w celu realizacji jej oczekiwań i uzyskania akceptacji.

Kiedy kontakt osłabia uprzedzenia:

• Zlikwidowanie samych przyczyn konfliktu o rywalizacji nie przynosi skutku (stworzenie wspólnej przestrzeni)
• Wzajemna zależność i wspólny cel (integracja za pomocą dążenia do wspólnego celu)
• Jednakowy status (np. mundurki w szkole)
• Kontakt w nieformalnych warunkach
• Nieformalne interakcje z członkami innej grupy
• Właściwe normy społeczne (media - kampanie dot. stereotypizacji, chęć walki z uprzedzeniami i kształtowanie norm od nowa)

25.11

Orientacje społeczne

Człowiek panem swojego losu; Od czego leży decyzja o wysiłku?; Co wpływa na zachowanie oddanie/współpraca?

Teoria gier

Narzędzie opisu i badania sytuacji współzależności

Mamy graczy - minimum 2 (to mogą byc grupy społeczne), którzy znają zasady, mają świadomość konsekwencji, zdają sobie sprawę, że jest coś takiego jak nagroda, każdy z graczy ma wybór (min 2 opcje), decyzje gracza wpływają na niego oraz na innych graczy, wyniki sytuacji mają określoną wartość /Grzelak, 1989/

Von Neuman, Morgenstern; 1947 - zajmowanie się specyficznymi grami („Piękny umysł” - scena - spadające liście i ich obliczenia)

John Nash - brak kooperacji symetryczne/asymetryczne

Dylemat więźnia

Dwóch aktorów: mężczyźni, którzy napadli na sklep, postrzelili wlałaściciela, znajdują sie w 2 pokojach, złapała ich policja i muszą zdecydować czy się przyznać/poddać. Najlepiej dla nich by było, gdyby się nie przyznali. Jeden albo drugi może być potencjalnym zabójcą - oboje trzymają się idei „nie przyznajemy się” (będąc w rożnych pokojach). Jeśli oboje się przyznają, to dzielą karę po równo. Jeden może się przyznać, drugi nie, wtedy ten, który się przyznał ponosi większą karę. Podstawą decyzji jest zależność graczy (zakładają, że jeszcze będą "grali"razem w tę "grę").

Wyniki wielu badań pokazują jednoznacznie, że struktura wypłat jest głównym czynnikiem decydującym o naszych decyzjach (analiza kosztów i zysków związanych z daną opcją). Liczy się konfliktowość gry i opłacalność strategii. 1 gra - dominuje brak kooperacji. Interakcje długotrwałe / rozgrywki wielokrotne - brak kooperacji.

Jednostka często wykazuje zarówno jedne, jak i drugie zachowania i indywidualne orientacje oraz te nastawione na innych

Orientacje społeczne

• Złożoność motywacji kierujacych uczestnikami interakcji społecznych
• Prosta kalkulacja własnych zysków i strat
• Opisują zachowania "nielogiczne" z punktu widzenia prostych teorii ekonomicznych

Metoda Warszawska

• OB (osoba badana) różne rodzaje podziału dóbr/gier
• Ułożyć preferowany porzadek
• Schematy charakterystyczne dla danych preferencji orientacji społecznych
• Abstrakcyjność partnera (ktoś, ona, on) (np. współgracz z grupy stereotypizowanej)

Głównym twórcą metody jest Janusz Grzelak, natomiast formalną analizę orientacji społecznych leżących u podstaw Metody Warszawskiej opracowała Grażyna Wieczorkowska. W odróżnieniu od poprzednich technik osoba badana nie wybiera jednej spośród wielu opcji, a szereguje (ranguje) kilka lub kilkanaście różnych podziałów wyników od najbardziej do najmniej atrakcyjnej lub też zaznacza atrakcyjność każdej z ofert na skali. Następnie układa się idealne porangowania ofert dla każdej z orientacji, po czym koreluje się je z uporządkowaniem osoby badanej. Graficzną reprezentacją takiego uporządkowania jest przestrzeń trójwymiarowa wyznaczona przez orientację altruistyczną, indywidualistyczną i egalitarną (równościową).

W przeciwieństwie do innych metod nie otrzymuje się tu jako wyniku jedynie dominującej orientacji, a kilka lub kilkanaście współczynników korelacji z idealnymi orientacjami społecznymi, co powoduje niezwykłą czułość tej techniki na wszelkie zmiany wprowadzane do badania.

Ludzie częściej kooperują gdy oczekują kooperacji

Poszukujemy informacji o partnerze : bardziej ufamy uczciwości niż mądrości. Integracja partnera jest negatywnie skorelowaną kooperacją (tylko dla osoby o orientacjach indywidualistycznych i rywalizacyjnych). Inteligencja partnera jest negatywnie skorelowana z kooperacją, gdy partner określany jest jako niepoczytalny (lub mało inteligentny - bo wówczas nieprzewidywalny) - wszystkie orientację oprócz prospołecznej unikały

kooperacji.

Orientacja prospołeczna

Podejmujemy decyzję rozważając ją w kategoriach moralnych (uwzględniających potrzeby innych) lub niemoralnych (uwzględniając jedynie własne potrzeby).

Towarowanie - ang. priming

Zwiększenie prawdopodobieństwa wykorzystania danej kategorii poznawczej w procesach kognitywnych wskutek wielokrotnej ekspozycji bodźców, zaliczanej do tej kategorii (semantycznie, afektywnie powiązanej z tą kategorią). Towarowanie orientacji przeciwnej (moc lub moralność) osłabia daną orientację. Towarowanie bardziej wpływa na oczekiwania

wobec partnera ale mniej na następujące po nim zachowanie (behawioralny aspekt orientacji jest mniej podatny na torowania niż manipulacja kognitywna). Osoby o bardzo silnej orientacji nie podlegają towarowaniu.

Stereotyp wpływa na oczekiwania i zachowania

• Jest zbiorem informacji o partnerze
• Od osób radosnych oczekujemy współpracy
• Od osób agresywnych (stereotyp postawnych Afroamerykanów) oczekujemy mniej kooperacji
• Towarowanie "starości" wpływa na zwiększenie empatii i zwolnienie sądu z osoby badanej

Model treści stereopu

/Fiske, Cuddy, Glick, Xu, 2002/

Nasza struktura postrzegania jest zorganizowana

Wymiary społeczne postrzegania grup

Wspólnotowość- sprawdzisz ciepło(ocena intencji)- kompetencje(ocena możliwości wprowadzenia ich w czyn)

Mapa stereotypów

9.12

Postawa

Postawa – względnie stała (trwała) skłonność człowieka do pozytywnego lub negatywnego wartościowania jakiejś osoby, obiektu lub zdarzenia (a więc oceniania go i/lub reagowania na nań określonymi emocjami).

Postawy różnią się:

• znakiem (negatywny, pozytywny)
• natężeniem (mniejsze, większe)
• spełnianą funkcją.

Charakteryzują się także innymi własnościami jak:

• ważność
• wewnętrzna zgodność
• stopień powiązania z innymi postawami (np. postawa jest tym ważniejsza dla jego posiadacza im bardziej powiązana z jego ja (koncepcją własnej osoby), wyznawanymi wartościami i innymi postawami. Postawy ważne trudniej zmienić.

Postawa może wykształcać się na bazie własnych doświadczeń (dotychczasowe emocje, przekonania i zachowania związane z jej obiektem) bądź też przyjmowana jest od innych osób. Silna postawa ułatwia lub zniekształca przetwarzanie informacji na temat jej obiektu. W pewnych warunkach selektywnie poszukujemy informacji zgodnych z własną postawą, a unikamy informacji niezgodnych, lepiej też zapamiętujemy informacje związane (szczególnie zgodne) z postawą.

Postawa wpływa na zachowania na mocy co najmniej dwóch mechanizmów:

• przez automatyczne kształtowanie sposobu spostrzegania obiektu
• przez kontrolowane kształtowanie świadomych intencji kierowanych na obiekt.

Na postawy wpływają wartości (nigdy odwrotnie)

Postawa

Wyuczona (doswiświadczenie zawodowe)

Trwała (uznawana za słuszną) tendencja do oceny obiektu (negatywna lub pozytywna)

Wartościowanie (np. pracownikow) wywiera wpływ na zachowanie (np. mobbing)

Postawa zawsze musi się aktywizować, przełożyć się na zachowanie, zawsze wynika z wartości, ma swój biegun (negatywna/pozytywna)

Funkcje postaw

• Orientacyjna - określony stosunek do obiektu pozwala zorientować się jaki on jest, a także jakie są inne powiązane z nim obiekty.
• Instrumentalna - obiekt jest dla nas pozytywny lub obiektywny dzięki temu, że pomaga lub przeszkadza w realizacji ważnych dążeń.
• Ekspresji wartości - utrzymywanie i ujawnianie pewnych postaw sprawia nam satysfakcję, ponieważ w ten sposób możemy wyrażać wiarę w cenione przez nas wartości, a więc i wyrażać kim sami w istocie jesteśmy.
• Społeczno-adaptacyjna - żywimy określoną postawę wobec jakiegoś obiektu, ponieważ pomaga to zaprezentować się innym ludziom w pozytywnym świetle i podtrzymać przez nas pożądane przez nas więzi społeczne.
• Obrony ego - pomaga w utrzymaniu dobrego mniemania o sobie lub rozwiązaniu wewnętrznych konfliktów.

Model ABC

(affective, behavioral, cognitive)

Emocje + zachowanie + poznanie

Opisuje składniki postawy, media kochają oceny, pokazywanie postaw ludzkich i aktywizację postawy.

Postawa – gotowe i trwałe ustosunkowanie konkretnych obiektów/osób (polityk X nie cierpi Moniki Olejnik) lub ich rodzajów (politycy lubią dziennikarzy)

Wartość – abstrakcyjne cele i zasady rządzące ludzkim życiem (centralne , najważniejsze, kulturowo uniwersalne - obecne), pojęcia lub przekonania o pożądanych stanach docelowych lub zachowaniach, które wykraczają poza specyficzne sytuacje, kierują wyborami i ocenami zachowań i zdarzeń oraz są uporządkowane według względnej ważności. Ich hierarchiczna budowa: od wartości naczelnych (autonomicznych, ostatecznych) poprzez kolejne szczeble wartości intrumentalnych.

Wartości jako standardy oceny celów, rodzajów działam, zachowań i zdarzen. Wartości wpływają na postawy, nie odwrotnie.

G. Allport (6typow wartości)

• Ekonomiczne – przedsiębiorca-zysk
  
• Polityczne – minister-wladza
  
• Estetyczne – artysta -piekno
  
• Społeczne – pielęgniarka-milosc do ludzi
  
• Religijne – zakonnik- jednisc
  
• Teoretyczne – naukowiec-prawda
  

Wartości środków / rezultatów

• Pieniądze – bezpieczeństwo-luksus
  
• Rodzina – afiliacje, milosc
  
• Przyjaciele – zabawa
  
• Praca – wladza
  

Trzy podstawowe rodzaje wymagań

• "Biologiczne" wymagania organizmu
• Wymagania stawiane przez interakcje z ludźmi
• Wymagania gładkiego funkcjonowania grup społecznych

Wyjście poza własny interes

Koncentracja na własnym interesie

Otwartość na zmiany

Konserwatyzm

Gustav Schwarz:

Uniwersalizm – sprawiesprawiedliwość, równość, życie w zgodzie z naturą
Życzliwość – uczynność, odpowiedzialność
Tradycja – szacunek dla tradycji, akceptacja własnego życia
Konformizm – szacunek dla starszych, posluszenstwo
Stymulacja – odwaga, zróżnicowanie
Samokierowanie – niezależność, wolność, twórczość

Główne wartości zawodowe w PR

• Rzecznictwo
  
• Rzetelność
  
• Wiedza specjalistyczna
  
• Niezależność
  
• Lojalność
  
• Bezstronność
  

Wartości – ogólne cele
Nawyki – behawioralne realizacje (np. pozytywna postawa względem latte-lubię latte)
Przekonania – sądy probabilistyczne
Opinie – elementy wiedzy

Funkcje

• Poznawcza/orientacja – mając stosunek do obiektu mogę powiedzieć jaki on jest pomimo niedoboru/nadmiaru informacji
  
• Społeczno-adaptacyjna – żywimy postawę X , aby zaprezentowała się w pozytywnym świetle względem grupy (aktywista partyjny)
  
• Utylitarna – (pozwala maksymalizować zyski i minimalizować straty) / instrumentalna – pomaga w realizacji celu (np. postawa pozytywna ws kościoła, aby osiągnąć „życie wieczne”)
  
• Egostatyczna – (skierowana uwaga zarówno własna jak i cudza na siebie samego) i obronna – utrzymanie wysokiej samooceny, unikanie dysonansów, konfliktów wewnetrznych
  
• Ekspresja wartosci – utrzymywanie/ujawnianie postaw X sprawia satysfakcję, wyrażam przez to kim jestem
  

Postawa jest zawsze CZYJAŚ i zawsze SKIEROWANA NA OBIEKT

Postawa:

• Ma swój znaj (+) (-)
• Ma natężenie
• Ma miejsce hiererchii
• Charakteryzuje ją stopień powiązania z innymi postawami i zgodność/lub jej brak między nimi

Postawa tym ważniejsza im bardziej powiązana z self („ja” – moje jestestwo) bardziej powiązana z innymi postawami i wartościami

Struktura postawy - model ABC

Najważniejszy / definicyjny jest składnik emocjonalny

Źrodla postaw:

• Emocjonalne
  
• Poznawcze
  
• Behawioralne
  

Postawy o źródłach emocjonalnych	Postawy o źródłach poznawczych
źródłem są uczucia i wartości efekt czystej ekspozycji / - częste kontakty z bodźcem – postawa pozytywna nie poddają się racjonalnej argumentacji	źródłem jest poznawcza analiza + i – podmiotu postawy mogą być przedmiotem dyskusji poddają się argumentacji

Postawa >> zachowanie

Lubię go, więc mu pomogę

Nie znoszę polityki, więc nie będę głosować

Nie cierpię X , zatem zrobię mu na złość

Zachowanie >> postawa

Pomogłem mu, zatem go lubię

Głosowałem, więc lubię polityke

Zrobiłem świństwo X, zatem go nie lubię

Zachowanie jest rodzajem decyzji

Zachowanie jakie jako zródło postawy

Teoria autopercepcji Daryla Bema

• Człowiek uczy się rozpoznawać własne stany/cechy/postawy, w podobny sposób jak uczy się tego w stosunku do innych.
• Im słabsze/mniej jednoznaczne sąwskaźniki wewnętrze (słabe postawy) tkwiące w człowieku, tym większą rolę we wnioskowanej osobie odgrywają wskaźniki zewnętrzne
• Zachowanie musi być postrzegane jako niewymuszone przez zewnętrzne naciski (nadzór/nagroda/kara); raczej być zasugerowane lub wypływać z zachowań spontanicznych

Równowaga poznawcza postaw

Jednostka poznawcza : ja, mój mąż,obiekt X

Równowaga poznawcza:ja + mąż + ja + obiekt X + mąż + obiekt X

Człowiek dąży do jednostki zrównoważonej, aby wszystkie elementy trójkata (ja, mąż, obiekt X) były zgodne – stąd mąż przekonuje żonę do lubienie/nielubieniu obiektu X.

Warunkiem równowagi poznawczej jest spójność afektywna postaw.

16.12

Zmiana postaw

Niemal każda teoria psychologii społecznej jest także teorią zmiany postaw. Wynika to zarówno z niezwykłej popularności zmian postaw jako tematyki badawczej, jak i z różnorodności procesów psychicznych pośredniczących w różnych mechanizmach zmiany postawy.

Procesualny model zmiany postaw McGuire’a

Procesualny model perswazji zakłada, że pośrednikiem zmiany postaw jest odbiór przekazu perswazyjnego.

W myśl tego modelu ostateczny efekt komunikatu perswazyjnego zależy od co najmniej 5 etapów jego przetwarzania (warunki skutecznego oddziaływania przekazu):

1. Uwaga + (skupienie i przetwarzanie treści) – pierwszym skutecznym warunkiem oddziaływania przekazu jest jego zauważenie przez odbiorcę. To właśnie niejednakowe obdarzanie uwagą różnych produktów w supermarkecie sprawia, ze najlepiej sprzedawane są produkty rozmieszczone na półkach na poziomie oczu (gorzej na poziomie bioder, najgorzej na poziomie podłogi) (lub np. kandydat na prezydenta próbujący zwrócić uwagę prezentując się w mass mediach lub np. wypowiadając krzykliwe poglądy aby zwrócić uwagę wyborców).
   
2. Zrozumienie (odbiór) + (odebranie) – gdy odbiorca ma charakter masowy, oznacza to z reguły liczebną przewagę tych, którzy lepiej rozumieją przekazy PROSTE niż złożone. Najlepiej jest oferować najłatwiejsze do zrozumienia przekazy.
   
3. Uleganie + (internalizacja) – akceptacja argumentów
   
4. Utrzymanie zmiany + (realizacja behawioralna).
   
5. Zachowanie – wprowadzenie zmian postaw w życie (wykorzystanie zmienionej postawy we własnym zachowaniu odbiorcy komunikatu)
   

Dwa pierwsze etapy decydują o odbiorze przekazu i wspólnie z uleganiem tworzą dwuczynnikowy model perswazji.

Ważna zaleta tego procesualnego modelu perswazyjnewgo wiąże się z przyjmowanym przez niego założeniem iż wystąpienie każdego z procesów (warunków) uwarunkowane jest zaistnieniem etapu poprzedniego. Najłatwiej jest ściągnąć uwagę odbiorcy i sprawić by nas zrozumiał, trudniej sprawić by uległ naszym argumentom, a najtrudniej utrzymać zmienioną postawę i wprowadzić ja w życie.

Zaletą tego modelu jest szeroki zakres, uwzględnia ona większość wyznaczników skutecznej perswazji. Pozwala wyjaśnić sprzeczne efekty tego samego czynnika, gdyż ta sama zmienna może w różny sposób wpływać na różne etapy perswazji – duża inteligencja odbiorcy podwyższa zdolność do zrozumienia przekazu, dzięki czemu perswazja jest skuteczniejsza, a z drugiej strony inteligentne osoby mają więcej kontrargumentów, co obniża skuteczność perswazji.

Gdy argumentacja jest złożona inteligentne osoby są bardziej skłonne poprzeć przekaz, natomiast gdy jest prosta – efekt odwrotny. Wadą jest fakt, iż zgodnie z założeniem procesualnego modelu perswazji, by doszło do zmiany postawy osoba musi zapamiętać treść przekazu, a okazało się, iż korelacja pomiędzy pamięcią przekazu a zmianą postawy jest niewielka. Poza tym model ten zakłada, iż zmiana postaw to efekt przemyślanego i świadomego przetwarzania informacji, co nie zawsze jest zgodne z rzeczywistością.

Inną klasyczną perspektywą do analizy perswazji jest perspektywa teori komunikacji:

Perswazja jako komunikacja (NPO) Nadawca-Przekaz-Odbiorca

Perswazja – przekonywanie z przytoczeniem argumentów popierających słuszność zdania. Jest ona pewnym specyficznym rodzajem komunikacji między dwoma osobami lub grupami osób, gdzie jedna ze stron chce nakłonić drug, by postępowała zgodnie z jej wytycznymi.

Komunikacyjny model perswazji

N – kompetencja+atrakcyjność(Efekt halo-aureoli) + wiarygodność

P – jednostronny (dla O słabszych poznawczo) lub dwustronny (dla O bardzo rozwinietych poznawczo oraz dla O przeciwnego nam)

Odleglosc od postawy odbiorcy - małymi kroczkami jeśli O jest nam odległy ,inaczej efekt bumerangowy/wzmocnienie; jesli zaś P dotyczy sprawy mniej ważnej dla O, można odległy P zakończyć dowolnie: wnioskiem lub nie.

Przekaz jednostronny jest lepszy np dla dzieci, dwustronny dla osób rozwiniętych poznawczo lub nam przeciwnych.

O – samoocena + wykształcenie, to podstawowe czynniki analizy

Teoria dwutorowości perswazji – Richard Petty, John Cacioppo

Teoria dwutorowości perswazji ma szeroki zakres, pozwala wyjaśnić wpływ wielu zmiennych wywierany na perswazję: jakość argumentacji, atrakcyjność nadawcy, podobieństwo do odbiorcy, ważność postawy, inteligencja itp.

Zmiana postawy może zachodzić dwoma różnymi torami:

Centralny tor perswazji – (racjonalny, staranny, informacyjny, jakość informacji, trwały charakter zmiany, zależny m.in. od NFC - need for cognition - potrzeba poznania); zmiana postawy przez staranne i przemyślane przetwarzanie informacji zawartej w przekazie, by przekaz był skuteczny – musi się spotkać z pozytywnym odbiorem. Im więcej jest pozytywnych myśli i uczuć na temat przekazu, tym większa szansa na zmianę postawy, która jest wtedy trwała, odporna na kontrpropagandę, wprowadzana w życie, gdy jakość argumentacji jest wysoka. Zwykle przy silnej argumentacji, gdy odbiorca ma dużą motywację i zdolność do przetwarzania przekazu (czas, inteligencja);

Peryferyjny tor perswazji – (powierzchniowa identyfikacja sygnału, ustosunkowanie

wartościujce, krotótkotrwały, heurystyczny, rzadko wpływa na zachowanie, oparty na wskazówkach "zewnętrznych"; kompetencja,atrakcyjność, konsensus społeczny, skuteczny przy braku motywacji, zdolności, wiedzy.); zmiana postawy przez powierzchowne zidentyfikowanie jakiegoś sygnału sugerującego pozytywny lub negatywny stosunek do stanowiska prezentowanego w przekazie, a nie na rozważaniu merytorycznej wartości informacji. Takim sygnałem może być np. sympatyczność albo antypatyczność nadawcy przekazu, jego duży autorytet albo to, co robią inni ludzie w odpowiedzi na ten przekaz. Rozpoznanie takiego zachęcającego do uległości sygnału powoduje przesunięcie postawy odbiorcy w kierunku stanowiska oferowanego w przekazie, jednak zmiana ta nie ma charakteru trwałego, łatwo zanika w skutek późniejszej kontrpropagandy i rzadko jest wprowadzana przez odbiorcę we własne zachowanie. Różnica między argumentami silnymi i słabymi zanika, brak motywacji i zdolności do przetworzenia przekazu u odbiorcy.

Techniki wywierania wpływu

Sześć posdstawowych reguł:

• Wzajemności – oddanie, człowiek jako istota społeczna jest uczony tego, by być ok w stosunku do innych, czujemy przymus oddania komuś przysługi
  
• Konsekwencji – zaangażowanie; jeśli raz coś zrobiliśmy, to oczekuje się od nas, że będziemy podobnie postępować
  
• Społecznego dowodu słuszności – podobieństwo; oceniając sytuacje społeczne istotne jest dla nas to, jak czynią inny, myślimy, że powinniśmy postępować jak większość społeczeństwa (wykorzystanie celebrytów do asocjacji postaw)
  
• Lubienia i sympatii – emocje pozytywne
  
• Autorytetu – władza
  
• Niedostępności – czas
  

Regula wzajemności

Występuje powchechnie w różnych kulturach, stwierdza że powinniśmy starać się odwdzięczyć osobie, która dostarczyła nam dobro. Na jej mocy jesteśmy zobowiązani rewanżowania się za dobra, jakie otrzymaliśmy. Poczucie zobowiązania jej towarzyszące decyduje nieraz o spełnieniu takich cudzych próśb, które bez tego poczucia spotkałyby się z

odmową.

Technika "odmowa – wycofanie"

Reguła ta wymaga, by człowiek za otrzymane dobro odwdzięczył się w podobny sposób. Pozwala ona na ofiarowanie innemu człowiekowi jakiegoś dobra bez ryzyka jego bezpowrotnej utraty oraz pozwala przezwyciężyć oddziaływanie wielu czynników wpływających na nasze decyzje. Zobowiązania do wzajemności wzbudzają nawet nieproszone przysługi.Może inicjować niesprawiedliwą wymianę dóbr w dążeniu do pozbycia się poczucia zobowiązania.

Człowiek może zgodzić się na oddanie znacznie większej przysługi niż ta, którą sam otrzymał. Jedna z technik wpływu zwana „odmowa – wycofanie” lub „drzwiami w twarz” mówi, że jeżeli chcę kogoś poprosić do spełnienia jakieś prośby, szansa jej spełnienia wzrośnie, jeśli przedstawię komuś najpierw inną, większą prośbę - tak dużą, że wiadomo z góry, że ten ktoś odmówi. Kiedy to zrobi, przedstawiam mu prośbę, o którą właśnie mi chodziło od samego początku. Jeśli zrobię to zręcznie to uda mi się osiągnąć mój cel.

Jak się obronić?

Pamietamy, że reguła wzajemności nakazuje odpowiedzieć przysługą na przysługę, a nie na czyjąś sztuczkę. Przetwarzanie poznawcze daje obronę przed perswazją. To jak widzimy proces perswazji, aktywizuje nasze procesy obronne.

Teoria konsekwencji

Reguła konsekwencji opiera się na tym, że ludzie mają tendencję do trzymania się raz obranego kierunku, podjętej decyzji czy przyjętej postawy. Kluczem do wykorzystania jej do presji jest początkowe zobowiązanie: potem ludzie są bardziej skłonni zgodzić się spełnić żądanie, które jest powiązane z poprzednim zobowiązaniem.

Na regule konsekwencji oparte są dwie techniki: „stopa w drzwiach” oraz „niska piłka”.

Stopa w drzwiach

Technika wpływu społecznego oparta na sekwencji próśb: spełnienie prośby mniejszej zwiększa gotowość spełnienia kolejnej, większej prośby.

Niska piłka

Nakłonienie człowieka do trzymania się oferty, która okazała się w końcu mniej korzystna, niż na to wyglądało; technika ta powinna działać niezależnie od tego, czy pogorszenie polega na zniknięciu jakiejś pozytywnej cechy oferty, czy też na nieoczekiwanym pojawieniu się jakiejś cechy negatywnej. 

Odczuwanie silnego nacisku na zachowanie konsekwentne

Kluczem reguły konsekwencji jestzaangażowanie

Praktycy wpływuspołecznego używają tej strategii by nakłonić nas do

podjęcia działania.

Reguła dowodu słuszności

Reguła ta głosi, że o tym, czy coś jest poprawne, czy nie, decydujemy poprzez odwołanie się do tego, co myślą na dany temat inni ludzie. W szczególności zasada ta obowiązuje przy określaniu, jakie postępowanie jest poprawne, a jakie nie. Uważamy jakieś zachowanie za poprawne w danej sytuacji o tyle, o ile widzimy innych, którzy tak właśnie się zachowują.

Zachowanie innych jest dla nas ważną wskazówką przy poszukiwaniu odpowiedzi, jak my sami powinniśmy zachować się w danej sytuacji. Społeczny dowód słuszności jest najsilniejszy, jeśli pochodzi od wielu różnych osób.

Zasada społecznego dowodu słuszności: im więcej ludzi wierzy w jakąś ideę, tym bardziej prawdziwa wydaje się ta idea jednostce. Reguła dowodu społecznego w pewnych warunkach działa silniej - np. najbardziej skłonni jesteśmy uznać działania innych za dowód słuszności wtedy, gdy jesteśmy niepewni swego, gdy sytuacja jest niejasna i dwuznaczna. Reguła ta również ma większą moc działania, gdy obserwujemy zachowanie ludzi podobnych do nas samych. To zachowanie takich właśnie ludzi dostarcza nam najbardziej przekonujących wskazówek, jakie nasze zachowanie byłoby poprawne.

Niewiedza wielu – znieczulica społeczna

Sytuacja, w której cała grupa widzów nie udziela pomocy ludziom, którzy znajdują się w potrzebie.

• rozproszenie odpowiedzialności: jeżeli mogących pomóc osób jest wiele, to zmniejsza się osobista odpowiedzialność każdej z nich za udzielenie pomocy
• potrzebując pomocy łatwiej uzyskamy ją od pojedynczego świadka niż od większej ich liczby
• niektórzy nie udzielają pomocy, bo nie mają pewności, że sytuacja tego wymaga
• prosząc o pomoc powinniśmy wskazać konkretną osobę z tłumu

Reguła lubienie i sympatii

• Przyjaźń – częściej zgadzamy się spełniać prośby ludzi, których znamy, lubimy.
  
• Atrakcyjność – osoby ładne są bardziej lubiane, łatwiej przekonują innych i częściej uzyskują od nich pomoc, postrzegane są jako osoby obdarzone licznymi zaletami.
  
• Podobieństwo – lubimy ludzi podobnych do nas samych, niezależnie od tego, czy podobieństwo dotyczy wyznawanych przekonań, cech osobowości i charakteru, stylu życia czy sposobu ubierania się. Choć tego rodzaju podobieństwa są pozornie nieważne, ich znaczenie polega na tym, że jednak działają na stopień sympatii, jaką obdarzamy innych. Pozytywna reakcja na podobieństwo ma charakter automatyczny.
  
• Ingracjacja (komplementowanie) – komplementy są skutecznym czynnikiem nasilającym naszą sympatię do kogoś. Informacja, że ktoś nas lubi, może być skutecznym czynnikiem nasilającym nasze lubienie tego kogoś. Z reguły mamy skłonność wierzyć pochlebstwom - nasza reakcja na nie jest zautomatyzowana.
  
• „Znaność” (częstość kontaktów) – z reguły bardziej lubimy to, co znamy. Nasz stosunek do kogoś lub czegoś zależy od samej liczby naszych spotkań z tym kimś lub czymś. Znajomość wywołana powtarzającymi się kontaktami zwykle nasila sympatię i lubienie, dokładnie na odwrót dzieje się wtedy, gdy do kontaktów dochodzi w nieprzyjemnych warunkach.
  
• Warunkowanie i skojarzenia – zasada skojarzenia jest ogólna i dotyczy uczuć tak negatywnych, jak i pozytywnych. To, czy ludzie kojarzą nas z czymś przyjemnym, czy też nieprzyjemnym, wpływa na to, czy będą nas lubić, czy też nie.
  
• Współpraca – łatwiej przekonują nas osoby, z którymi mamy współne cele.
  

Jak sie bronić?

Jeżeli poczujemy zbyt duży przypływ sympatii, jest to znak ostrzegawczy przed niebezpieczeństwem.

Reguła autorytetu

• Skłonność do ulegania prawomocnym autorytetom ma swe źródło w praktykach socjalizacyjnych wykształcających w nas przekonanie, że uległość taka jest pożądanym sposobem postępowania.
  
• Uległość ma często charakter adaptacyjny, ponieważ rzeczywiste autorytety cechują się zwykle wiedzą, mądrością, władzą. Z tych powodów uległość może pojawić się w postaci zautomatyzowanej „drogi na skróty’ przy podejmowaniu decyzji o stosownym sposobie postępowanie w danej sytuacji.
  
• Automatyczne uleganie autorytetom oznaczać może uleganie jedynie symbolom czy oznakom autorytetu. Badania wskazują, że symbolami tymi są tytuły, ubrania, samochody, gadżety. Ludzie często ulegają symbolom.
  

Jak się bronić?

Obrona przed niepożądanym autorytetem polega na udzieleniu sobie odpowiedzi na dwa pytania: „Czy ten autorytet jest rzeczywiście ekspertem” i „Jak dalece można mu zaufać w tej sytuacji”. Pytanie pierwsze odwraca naszą uwagę od symboli autorytetu, drugie przyciąga naszą uwagę do ewentualnych zabiegów, jakie może stosować osoba uchodząca za autorytet

Stanley Milgram, eksperyment:

Student (atystent eksperymentatora) ma wykonywać polecenia, nauczyciel to weryfikuje. Obu oddziela ściana, osoby badane (nauczyciele), po tym jak student się pomylił, miały aplikować wstrząsy elektryczne - zdecydowanie ponad połowa badanych aplikowania wstrząsy bolesne dla studenta, cześć aplikowania wstrząsy śmiertelne.Wstrząsy były częstrze, gdzy w ponieszczeniu znajdowała się osoba kierująca eksperymentem (reguła autorytetu) lub gdy ściany były nieprzezroczyste, gdy ściany były przezroczyste, wstrząsy były słabsze.

Reguła niedostępności

Reguła niedostępności polega na przypisywaniu większej wartości tym możliwościom, które stają się dla ludzi niedostępne. Stąd też zawsze wtedy, kiedy rosnąca niedostępność jakiegoś dobra przeszkadza nam w jego uzyskaniu, będziemy przeciwdziałać przeszkodzie bardziej niż przedtem, pragnąc dobro to uzyskać.

• rzeczy trudne do uzyskania są zwykle cenniejsze od tych, które są dostępne bez ograniczeń
  
• kiedy dostępność jakiegoś dobra maleje, maleje też nasza wolność od jego posiadania i w konsekwencji rośnie nasze pragnienie zdobycia go
  
• bardziej pożądamy tego, co od niedawna stało się niedostępne, niż tego co niedostępne było od zawsze
  
• pożądamy jakieś dobro najbardziej wtedy, gdy niedostępność wynika z pożądania danego dobra przez innych ludzi – konkurencja
  

13.01

Podstawowe prawidłowości funkcjonowania

Dynamika grupy

Istnieją 2 poziomy analiz dynamiki grupy:

Wymiar zadaniowy - zależność pomiędzy członkami grupy a pracą, którą mają do wykonania (aspekt formalny)

Wymiar społeczny - zależnożci występujące pomiędzy poszczególnymi członkami grupy (aspekt nieformalny)

Grupa

W psychologii mówimy o grupie już od dwóch osób (wystarczy diada - grupa dwuosobowa) oraz poczucie tożsamości grupowej. Grupa zawiązuje się wtedy, gdy między jednostkami przez dłużej niż parę chwil zachodzi interakcja – jednostki wzajemnie na siebie działają i postrzegają siebie w kategorii „my”.

Klasyfikacja grup

Grupy pierwotne - realizują potrzeby bezpieczeństwa, związku, afiliacjii, przynależności, bliskości (rodzina, przyjaciele)

Grupy wtórne - różnego rodzaju zespoły projektowe, zawiązujące się aby zaspokoić wtórne potrzeby kontroli (np. wdrożenie planu) i rozwiązania problemów (grupy wsparcia)

Każdą grupę charakteryzują elementy:

• Wielkość - diada, triada, (uznaje się, że grupa mała jednoczy do 20 osób). Najbardziej efektywny zespół, to grupa 4-6 osobowa - wykorzystuje się wtedy kompetencje jednostek, a w grupie nie ma tarć między wymiarem zadaniowym a społecznym
  
• Role - komplementarność ról grupowych i osobistych, klarowność vs ambiwalencja; rola osiągnięta vs przypisana
  
• Status - prestiż przypisany pozycji, formalny aspekt - wynik hierarchii; (status to nie władza, czyli możliwość wywierania wpływu, np. królowa brytyjska)
  
• Relacje interpersonalne – zaufanie i pewność pokładane w innych, a także wiara w nią – (czas) relacje umacniają się wraz z rozwojem grupy
  
• Spójność - siła więzi członków oparta na zaufaniu i sympatii, wyższa w przypadku dużej produktywności grupy, wpływa na lepszą komunikację. Spójność oznacza również większą kontrolę nad członkami grupy, osiągnięcia oraz wyższą satysfakcję.
  

Istnieją trzy główne siły przyjające spójności:

• atrakcyjność członków grupy
  
• atrakcyjność wykonywanego wspólnie działania
  
• atrakcyjność grupy/jej prestiż/duma grupowa.
  

Mechanizmy zwiększające spójność

• Zaangażowanie w działanie, zwłaszcza mechanizm uzasadnienia własnego wysiłku - rytuał przejścia (obrzędy inicjacyjne, okresy wstępne, wkupienie się w łaski grupy, wysiłek fizyczny, wysiłek psychiczny) - dysonans poznawczy (przyczyna wewnętrzna), obawa o zachowanie twarzy (przyczyna zewnętrzna). Uzasadniając poniesiony wysiłek ludzie podnoszą we własnych oczach wartość grupy.
  
• Technika oblężonej twierdzy - tendencyjna komunikacja informacji podzielonych - przeciętny członek grupy częściej porusza w dyskusji i przekazuje innym te informacje, które oni już znają, niż informacje, które posiada tylko on, a więc niepodzielone przez grupę. Sceptycznie należy podejść do powszechnego założenia, ze dużą zaletą grupy jest poszerzanie wspólnych zasobów informacji, które sprzyjają realizacji działań.
  

• Integralność
  
• Zadania - wytrwałość, naslaśladownictwo, duch grupy podwyższa morale i realizacje. Wyjątkowe umiejętności jednostki mogą uwspólnić grupę. Sprawni członkowie rekompensują „gorszych” czlonków
  
• Suma wiedzy
  
• Stymulacja intelektualna, korygowania decyzji
  
• Zmiany okresowe
  
• Normy
  

Kiedy grupa przeszkadza / pomaga

Facylitacja grupowa - kiedy grupa pomaga rozwiązać zadanie

Hamowanie grupowe - kiedy grupa przeszkadza zrobić zadanie

*Kiedy mamy trudny do rozwiazanie problem (nauczenie sie trudnych rzeczy, rozwiązywanie zagadek) grupa przeszkadza, w łatwych zadaniach (trening, Olimpiada) grupa pomaga

Teoria Hulla-Spenca

(Clark Hull & Kenneth Spence)

Nasilenie popędu podnosi tendencje do rykonywania reakcji dominującej w herarchii reakcji wzbudzanych przez dowolny bodziec. Istotą zadań łatwych jest reakcja poprawna. Zadania trudne (wyuczenie się – wymaga poświęcenia) dominująca reakcja jest niepoprawna – obecność innych nasila reakcje niepopwawne i obniża poziom wykonania.

EPS (Efekt Próżniactwa Grupowego)

Obecność innych a wspólnotowość działania

Eksperyment: Max Ringelmann

Robotnicy mieli za zadanie przeciągać linę. W 4-osobowych grupach używali maksymalnie 85% swojej siły, w grupach 8-osobowych używali jedynie 49% siły.

Grupa działa bardziej kolektywnie (zespołowo) przy mniejszej liczbie osób, gdy zadanie jest atrakcyjne, jest wyzwaniem.

EPS jest niższy w kulturach kolektywistycznych niż indywidualnych.

Dezindywidualizacja

Utrata samoświadomości i lęku przed oceną społeczną, do jakiej dochodzi w grupie sprzyjającej anonimowości i odciągającej uwagę od jednostki. Skutkuje naruszeniem norm obyczajowych, nasilającą się samogratyfikacją (wandalizm, orgie), impulsywnymi zbiorowymi aktami destrukcji (przemoc policyjna, lincz). Liczba, ale i mundur, ubranie wspólne dla wszystkich, czy maski, zwiększają poczucie anonimowości w grupie.

Efekty grupowe a zadania

Burza mózgów

Procedura generowania myśli z innymi + zwiększenie krytyki. Wyniki badań pokazują, że mniej twórczych pomysłów powstaje w grupie gdy pojawia się lęk, efekt następnego w kolejce (spadek uwagi przykładanej do cudzej wypowiedzi i gorsze zapamiętanie jej treści, jeśli mamy się wypowiadać bezpośrednio po tej osobie).

Decyzje grupowe

Ryzykowne posunięcie – grupy mają tendencje do podejmowania bardziej ryzykownych decyzji (lepiej pojąć decyzję wspólnie, niż samodzielnie), wiąże się to z polaryzacją decyzji grupy – uskrajnieniem decyzji

Syndrom myślenia grupowego (Irving Janis)

Podejmowanie błędnych decyzji przez zespół wskutek tego, że wewnętrzna dynamika (głównie do utrzymania spójności) przeważa nad motywacją do podjęcia decyzji merytorycznie zasadnych.

• Iluzaja wszechmocności - przeświadczenie może zneutralizować lęk wynikający z poczucia osobistej nieadekwatności wobec zadań, bądź niewiarę w możliwości znalezienia właściwego rozwiązania w czasie kryzysu
  
• Niekwestionowana wiara w moralność grupy - wiara członków grupy we wrodzoną wyższość moralną własnej grupy skłaniająca do ignorowania etycznych i moralnych konsekwencji swoich decyzji. 
  
• Racjonalizacja (brak szukania kontrargumentów, kolektywne uzasadnienie) - pomijanie ostrzeżeń, mogących doprowadzić do powtórnego rozpatrywania wątpliwości. 
  
• Stereotypowe postrzegania przeciwnika
  
• Nacisk na konformizm - każda z osób w grupie znajduje się pod naciskiem zalecenia, aby nie przeciwstawiać się grupie, gdyż grozi to odrzuceniem.
  
• Autocenzura – malkontenci nie obawiają się kontropinii
  
• Stróże poprawnego myślenia – ukrócenie niewiarygodnych ekspertów z zewnątrz. Ochrona grupy przed dopływem niepomyślnych informacji, które mogłyby zniszczyć podzielane przez członków grupy samozadowolenie płynące z przekonania o własnej efektywności i moralności grupowych decyzji. 
  
• Złudzenie jednomyślności – skłonność do komunikowania tylko tych informacji, które są przez grupę podzielane

Konformizm

Jest nam łatwiej, jeśli wszyscy robimy coś podobnego. Jako grupa wywieramy wpływ na jednostki, które się z nami nie zgadzają – dzięki komformizmowi muszą się zgodzić. Jednostki niedostosujące się do grupy są narażone na ośmieszenie i wykluczenie.

Konformizm zewnętrzny

Upodabnianie się do innych pomimo odmienności własnego, lecz nieujawnionego zdania.

Konformizm wewnętrzny

Podporządkowanie własnego zachowania naciskowi innych, ponieważ uważamy, że mają rację (przypadej z windą).

Konformizm zewnętrzny ma tendencję do przekształcania się w wewnętrzny, gdyż wolimy myśleć/czuć się jako podmiot decyzyjny a nie uległy.

Nadkonformizm

Skrajny konformizm, częto będący reakcją na zagrożenie zewnętrzne wobec grupy, częsty w grupach religijnych (sekty).

Nonkonformizm

Świadome zachowanie opozycyjne wobec tego, co robi grupa, choć podjęte wbrew wewnętrznych przekonań, które nakazywałyby potwierdzić stanowisko grupy.

Antykonformizm

Świadome zachowanie opozycyjne względem stanowiska grupy, będące jednocześnie zgodne z naszymi przekonaniami.