ETYKA filozofia moralna. Dział filozofii zajmujący się badaniem moralności i tworzeniem systemów myślowych, z których można wyprowadzać zasady moralne.
Filozoficzna nauka o moralności . Próbuje opisać wyjaśnić czym jest dobro i zło czy istnieje dobro obiektywne, rola sumienia, odpowiedzialności człowieka , określa istotę powinności moralnej oraz szczegółowe treści tej powinności . Wyjaśnia fakt moralnego działania. Etyki nie należy mylić z moralnością.
Przedmiot materialny(czym się zajmuje) → CZYN moralnie pozytywne lub negatywne działanie ale też dyspozycja to tego działania
Przedmiot formalny(pod jakim kątem) → MORALNA POWINNOŚĆ jak powinno się zachować aby było dobrze
2.CO TO JEST ETYKA DZIENNIKARSKA?
Etyka dziennikarska - zalicza się do tzw. etyk stosowanych (szczegółowych). Rozwijają się one wraz z postępem cywilizacyjnym, który przynosi nieznane dotąd problemy, np. etyka internetu.
Definicja encyklopedii Mass Mediów - postawa charakteryzująca się dążeniem do prawdy, adekwatnością, bezstronnością i obiektywnością, szacunkiem dla prywatności innych, niezależnością od wpływów ze strony grup interesów, szacunkiem dla prawa, respektowaniem dobrych obyczajów i dobrego smaku.
3.ACTUS HOMINIS A ACTUS HUMANUS
Actus Hominis - działanie człowieka - wszystko co dzieje się w człowieku, ale na co nie ma on wpływu.
Actus Humanus - czyn ludzki (świadomość, wola) - świadomy i dobrowolny akt moralny, którego człowiek jest bezpośrednim sprawcą, w którym wyraża siebie w pełni i artykułuje swoje "ja". Czyn jest świadomy i wolny. Ma następujące wymiary: intencja, treść aktu (przedmiot działania), okoliczności, cel.
4.NEGATYWNE I POZYTYWNE SKUTKI FUNKCJONOWANIA MEDIÓW (ZŁO I DOBRO)
Zło i dobro mediów masowych
- promocja kultury bez wstydu (sensacja, przemoc, erotyzacja przekazu)
- manipulacje ideologiczne (sterowanie ludźmi)
- wykrzywianie rzeczywistości
- uzależnienie rzeczywistości
- uzależnienie od przyjemności
- generowanie i propagowanie chaosu aksjologicznego
- osłabienie więzi społecznych
- upowszechnianie negatywnych postaw życia, autorytetów pozornych
- rozbudzanie konsumpcji
+ powszechność dostępu do informacji,
+ szybkość przekazu
+ wzmaganie poczucia ogólnoludowej wspólnotowości
+ możliwość uczestnictwa w kulturze i edukacji na szeroką skalę
+ pomoc w podejmowaniu decyzji i wyrobów,
+ ogląd władzy, kontrola władzy,
+ demaskowanie zła,
+ ostrzeganie przed zagrożeniami i niebezpieczeństwami,
+ umożliwianie dialogu,
+ porozumienia i rozumienia innych,
+ rozpowszechnianie dobrych i sprawdzonych wzorców,
+ zdrowy tryb życia i twórczy sposób spędzania wolnego czasu,
+ pobudzanie rozwoju we wszelkich dziedzinach życia społecznego, kulturowego, politycznego,
+ troska o demokrację,
+ formowanie i wyrażanie opinii publicznej.
5.CO TO JEST NORMA MORALNA?
Norma moralna, w etyce – zasada wyznaczająca za pośrednictwem ogólnych nakazów lub zakazów obowiązek określonego postępowania w danych warunkach. Rozróżnia się dwa rodzaje norm moralnych jako zasad zachowania się ludzi:
– normy społeczne – regulują stosunki międzyludzkie oraz między jednostką a zbiorowościami społecznymi (np. grupami, klasami, społeczeństwem);
– normy techniczne – regulują proces wytwarzania dóbr materialnych i opanowywania przyrody.
Norma moralna w odróżnieniu od normy prawnej nie jest sankcjonowana przymusem państwowym, ale obyczajem, tradycją, odbiorem w opinii publicznej.
6.INTENCJONALIZM.
INTENCJONALIZM= intencja czyli zamiar dzialajacgo ma ogromne znaczenie. Jednak intencja nie może
definitywnie rozstrzygać kwalifikacji moralnej czynu tzn. uznawać za moralnie uczciwe akty moralnych decyzji spełnione w dobrej intencji ale np. sprzeczne z prawem naturalnym. Dobra intencja nie usprawiedliwia czynów moralnie złych( np.nie można usprawiedliwiac moralnie kradzieży aby rozdawac innym) Dobra intencja nie usprawiedliwia czynów moralnie złych.Zła intencja może sprawić ze czyn zyska znaczenie etyczne.
7.TELEOLOGIZM ETYCZNY (KONSEKWENCJONALIZM, UTYLITARYZM/EUDAJMONIZM, DEONTONOMIZM)
TELEOLOGIZM ETYCZNY- o moralnej słuszności dzialania decyduja wyłącznie konsekwencje tego działania dla adresata. Czyli pożyteczne albo szkodliwe skutki O tym czy moralny czyn jest zły czy dobry niesie to jakie wywoluje skutk
KONSEKWENCJONALIZM- moralnie dobre działanie to takie które jak można przewidzieć przyniesie pożyteczne konsekwencje-DOBRE Skutki.
UTYLITARYZM- moralnie dobre działanie to takie które przynosi pozytek rozumiany jako szczęście
Określa się mianem eudajmonizmu- czyn jest dobry przez to że uszczęśliwia swego sprawcę
EUDAJMONIZM- koncepcja perfekcjonistyczna-szczęście utożsamiane z duchową doskonałością
Koncepcja hedonistyczna- szczęście to przyjemność. Maksimum!
DEONTONOMIZM- kryterium moralności danego czynu jest nakaz danego autorytetu. Rodzaje deontonomizmu zależą od tego kogo uznamy za autorytet np. CZŁOWIEK- antropologizm
Ludzie mają skłonność do ulegania autorytetom.
Deontonomizm praktyczny to skłonność do zrzekania się na rzecz innej większej powinności, może być bardzo niebezpieczny-np.hitleryzm, komunizm
8.DEONTOLOGIZM ETYCZNY
Deontologizm etyczny – pogląd, według którego postępowanie jest moralnie dobre, bo zgodne z autorytetem
Nauka o powinnościach lub obowiązkach, zbiór podstawowych reguł i norm moralnych obowiązujących w danej dziedzinie życia. Często utożsamiany z etyką zawodu
Czyn jest dobry jeśli jego przedmiot odpowiada dobru osoby przez uwzględnienie dobra które są dla niej istotne z punktu widzenia moralnego
9.CZYNY ABSOLUTNIE ZŁE.CZYNY ABSOLUTNIE ZŁE- uderzają w godność ludzkiej osoby a także w samo życie. Nic ich nie usprawiedliwia.
Czyny przykładowo złe ze względu na swój przedmiot:
-zabójstwo, -cudzołóstwo, -aborcje, -eutanazja, -kradzież
Godność ludzką narusza wszystko co narusza całość, integralność osoby ludzkiej
-okaleczenie, -nieludzkie warunki życia,-deportacje,-prostytucja,-handel ludzmi
10.ŹRÓDŁA MORALNOŚCI CZYNU I KTÓRE JEST NAJWAŻNIEJSZE.
1. Intencja człowieka- cel podmiotowy czynu
2. Okoliczności towarzyszące działaniu (Jak to człowiek czyni? z jakimi skutkami? jakie są konsekwencje?)
3. Przedmiot działania - co czyni treść danego czynu. Cel podmiotowy
Najważniejsza jest 3 składowa
Czyn ludzki jest wtedy godziwy, gdy jest zarówno dobry jak i słuszny. Czyli człowiek działający pragnie dobra osoby, której jego działanie dotyczy i gdy to działanie przynosi osobie obiektwne dobra.
11.KWADRAT POTTERA.
Opracowany przez Ralpha Pottera w 1965 r.
Kwadrat Pottera jest pewnym bezpiecznikiem,który zmniejsza(bo nie daje całkowitej gwarancji) ryzyko naruszenia etyki dziennikarskiej.
1)OKREŚLENIE PROBLEMU: dokładne rozpoznanie sytuacji(fakty, konteksty,apekty prawne) Jest to najistotniejszy punkt.
2)POZYTYWNE/NEGATYWNE WARTOŚCI,KTÓRE WIĄŻĄ SIĘ Z PUBLIKACJĄ. Należy dostrzec, gdzie leży konflikt między nimi. Owy konflikt na pewno wystąpi, więc trzeba go jasno sformułować. Dziennikarzowi pomoże tu z pewnością jego hierarchia wartości.
3)ROZWAŻENIE ZASAD: Są to pewne opracowane taktyki w sytuacji konfliktu wartości. Znajdują się w kodeksach lub praktykowane są w danej redakcji.
4)PAMIĘĆ O ZOBOWIĄZANIACH: wobec różnych odbiorców, państwa, prawa.
12.CO TO JEST ZŁOTA REGUŁA POSTĘPOWANIA-DLACZEGO NAZYWAMY JĄ PROGIEM DOJRZAŁOŚCI MORALNEJ?
Próg dojrzałości moralnej- karne stosowanie do własnych czynów tą samą miarą jak mierzenie postępowania innych
„nie czyń drugiemu co Tobie nie miłe”- złota zasada
„Wszystko co byście chcieli żeby wam ludzie czynili i Wy im czyńcie”
Nie czyń bliźniemu co tobie nie miłe, bo ci się to nie opłaca
Np. Nie bądź cyniczny bo dotknie cię cynizm innych
Ma zachęcać do czynienia dobra niekoniecznie z jakichś wzniosłych przesłanek.
Złota reguła ma o wiele głębszy sens. Konstrukcja złotej reguły nie ma charakteru warunkowego, ma charakter imperatywny, rozkazujący. Poznanie ludzkie ograniczone, a wola słaba i ułomna.
W Złotej regule mamy jasny sposób postępowania: zwłaszcza w sytuacjach wątpliwych, reguła stymuluje nas do poznania siebie niejako od zewnątrz współczucia, ale nie w sensie sentymentalnym, uczuciowym, ale moralno-egzystencjalnym., czyli do współodczuwania z drugim.
Dziennikarz nie tylko jest sługą prawdy, ale u niego łączy się ona z kulturą, taktem, świadomością ulotności życia, chęcią rozumienia ludzkich dramatów.
Echo Złotej reguły można znaleźć w Karcie Etycznej Mediów
13.SYNDEREZA/PRASUMIENIE.
Punktem wyjścia rozważań o sumieniu jest pojęcie zwane prasumieniem- syndereza. Mianem prasumienia określa się wrodzoną człowiekowi, wpisaną w ludzką naturę właściwą rozumnej naturze człowieka elementarną zdolność rozróżniania dobra i zła. Zdolność ta łączy się z przeświadczeniem – imperatywem iż dobro należy czynić, a zła unikać
Syndreza – ukiernukowanie człowieka ku dobru, najbardziej pierwotne kryterium oceny moralnej ludzkich działań. Reguła czyń dobro, zamiast zła.
14.CO TO JEST SUMIENIE? CZY CZŁOWIEK/DZIENNIKARZ ZAWSZE POWINIEN GO SŁUCHAĆ?
TAK!!
Powinniśmy zawsze słuchac swojego sumienia, nawet jesli jest ukształtowane w sposób sprzeczny z normami moralnymi. Jest ono "naszym wewnętrznym głosem". Jeśli nie żyjemy w zgodzie z sumieniem nigdy nie zaznamy wewnętrznego spokoju ( tak mówił ks na wykładzie
SUMIENIE:
Etyka chrzescijańska -> przypisuje sumieniu nadprzyrodzone, boskie pochodzenie; najczystrzy ośrodek, sanktuarium człowieka gdzie przebywa on sam z Bogiem, którego głos w jego wnetrzu rozbrzmiewa.
Sumienie (gr. synei) - wrodzona wrażliwośc moralna, zdolnośc odróżniania zła od dobra moralnego, moja świadomosc, mój sąd moralny. Werdykt sumienia może byc uprzykrzający dla człowieka, nie daje sie naciągnąc do jego upodobań. Sumienie nie tworzy porządku moralnego ale go odczytuje i wartościuje.
Rodzaje sumienia (wg relacji sumienia do obiektywnego porządku moralnego):
1) prawdziwe/należyte/prawe - sąd sumienia zgodny z obiektywnym porządkiem moralnym; może ulec wypaczeniu kiedy człowiek źle je odczytuje
2) błędne - uznaje za dobre to co w rzeczywistości jest złe i na odwrót:
a) niewrażliwe (szerokie) - nie reaguje na postępowanie, ktore narusza normy moralne
b) nadwrażliwe (skrupulatne) - wszedzie dopatruje się zła moralnego
c) niepokonanie błędne - człowiek nie ma żadnych podejrzeń co do słusznosci opinii swojego sumienia
d) pokonanie błędne - rodzi się wątpliwości co do słusznosci etycznego postepowania i ma mozliwosc rozwiązania tego uwiklania ale tego nie czyni
3) przeduczynkowe - nawołujące do uczynienia zaniechania czegoś
4) pouczynkowe - aprobujące czyny dobre i potepiajace czyny złe (wyrzuty sumienia)
Inny podział:
1) sumienie pewne - człowiek w formowanych przez siebie normach moralnych wyklucza racje wątpienia;
2) sumienie wątpliwe- czlowiek w sadach sumienia żywi obawy, czy zamierzony czyn jest dobry, ni potrafi właściwie ocenic, która decyzja jest dobra, a ktora zła
*zawikłane - człowiek sadzi, że cokolwiek czyni zawsze popełnia zło moralne
CZŁOWIEKOWI NIE WOLNO DZIAŁAC JEZELI PRZEZYWA UZASADNIONE WĄTPOLIWOŚCI CO DO WARTOSCI MORALNEJ SWOJEGO CZYNU! działac trzba tylko z sumieniem pewnym, słychac trzeba go zawsze i w wg niego działac!
Sumienie a prawda:
W sumieniu poznajemy ważna dla naszego zycia prawde. Fundamentem sumienia jest prawda – nawet sumienia błędnego. Sumienie to własny osąd osoby. Wyrzuty sumienia niosa ze soba wstyd o przeciwstawieniu się faktycznemu dobru. Sumienia jak każdy akt poznania odsyła poza siebie do wiążącej człowieka moralnej normy obiektywnej. Jest to norma subiektywna (z wnętrza); Sumienie normuje postepowanie tylko wtedy i tylko o tyle o ile samo jest normowane obiektywna prawda o dobru.
Jeśli przed dokonaniem czynu pojawiają się wątpliwości to trzeba je usunąć. Czy jeśli kierujemy się błędnym sumieniem zaciągamy winę etyczna? Zależy to od 2 czynników:
1) Niewiedza zawiniona -> brak wiedzy, którą człowiek powinien posiąść, mieć:
*nieznajomość prawa szkodzi – ponosi się wiec odpowiedzialność etyczną
2) Niewiedza niezawiniona -> zawsze jest ryzyko, że posiada się niepełną wiedzę, człowiek jest omylny, na skutek postaw błędnych nie ma wpływu – brak odpowiedzialności etycznej;
Formacja sumienia:
Człowiek powinien troszczyc się o odpowiednie ukształtowanie swojego sumienia. Odpowiada bowiem on za jego stan. Prawidłowosc analogiczna jak przy niewiedzy zawinionej i niezawinionej:
Może być ono źle uformowane z winy człowieka, wtedy ponosi się odpowiedzialność moralną za te czyny pod patronatem tego sumienia;
Może być niezależnie (mało zależnie) od człowieka źle ukształtowane, patologiczne warunki życia, brak możliwości zdobywania wiedzy; wina jest wtedy mała bądź żadna.
Człowiek w każdej chwili swojego życia ma szansę poprawy swojego sumienia, dojrzewa ono wraz z nim.
Środki pomocne przy formowaniu sumienia:
1) Otwartośc naprawdę
2) Wrażliwośc moralna (strzeże nas przed egoizmem)
Naturalne:
- nieustanne trafne poznawanie samego siebie,
- praca nad sobą, swoim życiem
- stawianie sobie wymagan
- otwartość na argumenty, zdania, sądy, rady (nikt nie jest sędzią we własnej sprawie)
- ciągła refleksja nad soba i swoimi czynami;
Nadprzyrodzone czynniki:
- czytanie i słuchanie Słowa Bożego,
- Sakramenty
- modlitwa
- kierownictwo duchowe
- codzienny, osobisty rachunek sumienia
Sumienie konstruuje normy na potrzeby indywidualne, etyka indywidualna stawia człowieka wobec jego własnej prawdy z reguły innej od prawdy drugiego człowieka. Szczerośc z samym soba ustepuje kryterium obiektywnej prawdy.
15.KTÓRA Z KONCEPCJI PRAWDY JEST FUNDAMENTEM ETYKI DZIENNIKARSKIEJ?
Dziennikarz nie może obejść się bez prawdy klasycznej – jest ona podstawą warsztatu i etyki dziennikarskiej.
Prawda klasyczna – prawda to zgodność myśli z rzeczą
16.NA CZYM POLEGA MEDIALNY OBIEKTYWIZM?
Media powinny być obiektywne tzn. niesubiektywne. Pełen obiektywizm jest niemożliwy. Każde dzieło jest zawsze interpretacją rzeczywistości. Obiektywizm polega na równorzędnym zaprezentowaniu wszystkich istotnych dla danej kwestii stron, bez zajmowania stanowiska. Obiektywizm to wewnętrzna wolność dziennikarza od jakichkolwiek nacisków. Bezstronność to nie przyłączanie się do stron sporu.
Dziennikarz aby zachować bezstronność musi być:
Uważny – strać się jak najlepiej zrozumieć świat
Wrażliwy moralnie
Uformowany kulturowa – odpowiednie wykształcenie, nieustanne dokształcanie, odpowiedni poziom życia duchowego, odpowiednia krytyczność(nie może być łatwowiernym muminkiem!!!)
Obiektywizm nie oznacza pustki ideowej. Nie będzie dziennikarzem ktoś kto nie ma własnych poglądów. Obiektywizm nie zabrania osądu świata.
17.ALETHEIA.
Aletheia to postawa prawdomównego dziennikarza. Oznacza to co nieukryte. Prawdziwość i szczerość człowieka objawiająca się wtedy gdy mówi on do drugiego człowieka otwarcie.
Prawda jako otwartość, odkrywanie i odkrytość
Dziennikarz nie manipuluje tylko ma szczere intencje
Aletheia koresponduję z rzetelnością i starannością
18.NA JAKICH CNOTACH OPIERA SIĘ CZŁOWIECZEŃSTWO ORAZ WARSZTAT DZIENNIKARZA?
roztropność
sprawiedliwość
męstwo
umiarkowanie
pokora
19.CO TO ZNACZY, ŻE DZIAŁANIE POSTĘPUJE ZA BYTOWANIEM? (OPERARI SEQUITUR ESSE)
Operari sequitur esse
· Zgodnie z starą filozoficzną zasadą operari sequitur esse, o naturze danego bytu możemy wnioskować na podstawie sposobu, w jaki byt ten się objawia. W przypadku człowieka możemy mówić o specyficznym dla niego dynamizmie.
· Karol Wojtyła w pracy Osoba i czyn zauważa, żę w człowieku mamy do czynienia z dwoma rodzajami dynamizmów: a) w człowieku coś się dzieje (actus hominis); b) człowiek działa (actus humanus)
· Actus hominis – (uczynnienie) to dynamizm charakterystyczne dla ludzkiego ciała. Mówimy wówczas, coś we mnie się dzieje. Np. bijące serce, metabolizm, dynamika uczuć, podział komórek, trawienie itd. Analiza tych dynamizmów z pewnością dostarcza nam dużo wiedzy na temat człowieka (biologia, medycyna, etc.). Nie mniej nie jest ona pierwszorzędnie interesująca dla etyka. W dużej mierze dynamizmy te są wspólne człowiekowi i innym zwierzętom, które na miano osoby nie zasługują.
· Drugim rodzajem dynamizmu ludzkiego jest actus humanus, działanie specyficznie ludzkie (chociaż ta specyficzność jest względna – można sobie bowiem wyobrazić istoty innego gatunku, z innej planety, które również mogą posiadać zdolność do tego rodzaju działania. Stąd zamiast ludzkie specyficzne cechy lepiej mówić cechy osobowe, zamiast człowiek mówić - osoba)
To specyficznie osobowe działanie identyfikujemy w sobie, gdy mówimy ja działam. W introspekcji akt typu „ja działam” ściśle utożsamiamy z aktem wynikającym z naszej decyzji.
20.CZY WOLNOŚĆ JEDNOSTKI/DZIENNIKARZA MA JAKIEŚ GRANICE?Wolność człowieka to zdolność dysponowania samym sobą. Wolność człowieka jest ideałem ponieważ ma ona zawsze jakieś ograniczenia, obowiązki wobec siebie, pracodawcy, społeczeństwa itd. Każda wolność musi łączyć się z odpowiedzialnością. Granice wolność wyznacza dobro drugiego człowieka i poszanowanie prawdy.
Etyczne dziennikarstwo musi zawierać w sobie samoregulacje – prawda, dobro, piękno
21.CO TO ZNACZY, ŻE ODPOWIEDZIALNOŚĆ JEST STOPNIOWALNA?
22.ODPOWIEDZIALNOŚĆ NEGATYWNA I ODPOWIEDZIALNOŚĆ POZYTYWNA
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz