Sztuka

ARCHITEKTURA NEOKLASYCYZMU

- porządki architektury antycznej

- projektowanie w nowym stylu

- wzorowanie na starożytnych budowlach greckich i rzymskich oraz niektórych z odrodzenia

- budowle na planie koła/ prostokąta

- kolumnady, portyki kolumnowe, tympanony, pilastry, duże okna, płaskorzeźba

- harmonia, zrównoważona kompozycja, symetria

- fasady o liniach prostych

- oszczędne zdobnictwo:  lwy z ludzkimi głowami, orły, wieńce, girlandy, kokardy, hełmy, tarcze

- bud. użytkowe: urzędy, teatry, szkoły, muzea, szpitale

- palace: duże, niskie, wydłużone, na planie prostokąta z wysuniętym portykiem

- koscioly na planie koła

Wielka Brytania:

Robert Adam: zdobnictwo ,lekkie i eleganckie budowle(białe, kremowe stiuki), kunsztowne balustrady. Osterley House, Syon House, Uniwersytet w Edynburgu, Register House

John Nash: Re-cnt’s Park, Oxford Circus, All Soul Church, Royal Pavillon

John Soane: Bank of England, Dulwich Picture

Francja:

J. G. Soufflot: Hotel Marigny, Hotel-Dieu, Panteon w Paryżu

J. Chalgrin: Łuk Triumfalny

Ch. Percier: Pavillon Marson

Ogrody angielskie:

- ch. nastrojowo- sentymentalny

- elementy: sztuczne ruiny, obeliski, świątynie

- wykorzystanie naturalnych warunków

- unikanie płotów: skały, żywopłoty, strumienie

Prior Park, Studley Royal Park, Stourhead, Eglischer Garten w Monachium, Stadtpark w Wiedniu

Puławy, Pałac Marynki: przy pałacu Czartoryskich, wg projektu Piotra Aignera, jednopiętrowy z fasadą z kolumnami i pilastrami w stylu korynckim, fryz wzdłuż całej fasady

Nieborów: świątynia Diany w Arkadii -> 4 kolumny z przodu zwieńczone tympanonem

J. L. DAVID:

- ewoluował od sztuki baroku do formuły klasycystycznej

- wielkoformatowe obrazy o tematyce antycznej: Śmierć Sokratesa, Andromacha opłakująca Homera, Przysięga Horacjuszy: teatralny patos, prostota form, statyczna kompozycja, ostry światłocień, reliefowy modelunek

- obrazy propagandowe: Przysięga w Sali do gry w piłkę

- śmierć: Śmierć Marata

- przedst. monarchy: Koronacja Napoleona, Napoleon w gabinecie

- portrety: Portret A. Leroya, Sabinki

J. A. D. INGRES:

- m. mitologiczne: Edyp i Sfinks, Jowisz i Tedyta

- m. historyczne: Śluby Ludwika XIII

- m. alegoryczne: apoteoza Homera

- m. religijne: Chrystus dający klucze św. Piotrowi

- akt kobiecy: Kobieta w kąpieli, Wielka odaliska, Źródło, Łaźnia turecka

F. GOYA:

- tematyka: sc rodzajowe (polowania- Psy na smyczy, sceny ludowe, przywary społeczeństwa, przemoc, czerownice i gusła), portret, malarstwo historyczn, religijne- Narodziny Marii, martwa natura

- portret: Księżna Alba, Portet Josefy Bayeu, Portert rodzinny infanta Don Luisa

- historyczne: Kolos, Panika, Okropności wojny, Rozstrzelanie powstańców madryckich

E. DELACROIX:

- dynamiczny układ barw

- m. egzotyczne: Kobiety algierskie, Szaleńcy z Tangeru, Wesele Żydowskie w Maroku, Arab zaatakowany przez lwa, Polowanie na lwy

- m. żeglugi: Barka Danteo

-m. wojny i historyczne: Masakra na Chios, Wolność wiodąca lud na barykady, Wkroczenie krzyżowców do Konstantynopola

- martwa natura: Bukiet kwiatów w wazonie

GERICAULT:

- portrety: Portret Kleptomana

- sc batalistyczne: Tratwa Meduzy

- przedstawienia koni: Oficer Szaserów

J. FUSSLY:

- Nocna mara, Koszmar, Stworzenie Ewy, Cisza

W. BLAKE:

Dzieła wizyjne, o niezwykłej skali wyobraźni, mistyczno-prorocze, osnute na tematyce i problematyce biblijnej. Stosował technikę ręcznie kolorowanegomiedziorytu, tempery i akwareli. Jego prace zostały ocenione w pełni dopiero przez prerafaelitów i wywarły silny wpływ na współczesne malarstwo angielskie.

Urizen stwarzający świat, Czerwony smok i niewiasta obleczona w słońce

C D FRIEDRICH:

Pejzażysta pojmujący naturę jako "wrogą towarzyszkę życia", stąd w jego obrazach częste przeczucie śmierci i nadmierna naturalizacja krajobrazu z wybrzeży Bałtyku, gór Harzu, brzegów Łaby. Reprezentował perfekcję formalną, świetny rysunek, dbałość o konstrukcję i upodobanie nokturnów.

Dwie siostry na tarasie wychodzącym na port, Krzyż w lesie, Statki w porcie wieczorem

PEJZAŻYŚCI ANGIELSCY

W. TURNER:

tradycje dynamizmu P.P. Rubensa i świetlistość C. Lorraina z romatycznym zafascynowaniem potęgą żywiołów i sił natury. Oprócz pejzaży fantastycznych i realnych - wykonywanych początkowo akwarelami, później również w technice olejnej - artysta malował sceny historyczne, ukazywał też często wydarzenia współczesne. Głównymi elementami kompozycyjnymi były: światło, kolor i powietrze. Turner wywarł olbrzymi wpływ na impresjonistów. Rybacy na morzu (1796), Ulisses wyszydzający Polifema(1829), Pożar gmachu Parlamentu w 1834 (1835), Walczący Témeraire(1839), Wschód słońca z morskim potworem (1840), Deszcz, para i szybkość(1844).

J. CONSTABLE- REALIZM

Inspiracją do tworzenia dzieł była dla Johna Constable’a angielska przyroda. Na swoich obrazach najczęściej uwieczniał lokalne krajobrazy angielskich miejscowości, zwłaszcza rodzinnego hrabstwa Suffolk. Constable miał doskonałe oko to przenoszenia na płótno zjawisk przyrodniczych, tworząc niezwykle przejmujące obrazy. Wzorował się na stylu holenderskim, określanym jako realizm melancholijny. Duże znaczenia dla twórczość Johna Constable’a miało także malarstwo Jacoba Ruisdaela.

John Constable miał bardzo duży wpływ na angielskie, a z czasem także europejskie, malarstwo pejzażowe. Wykreował on nowe trendy, gdzie królował dynamizm i energia. Był pionierem w kwestii malowania w plenerze, pokazując że w ten sposób lepiej można uwiecznić na płótnie piękno natury. Wielokrotnie powtarzał, że przyroda podlega nieustannym przemianom i nawet chwila może zmienić kształt bądź kolor danego elementu, jak np. chmury czy drzewa. Na swoje obrazy starał się przenieść różnorodne zjawiska atmosferyczne, siłę wiatru, zachmurzenie, wilgotność powietrza, deszcz czy burza.

Constable nigdy nie podróżował, całe życie spędził w Anglii, pochłonięty malowaniem tamtejszych krajobrazów. Jego dzieła można jednak podziewać nie tylko w londyńskich galeriach, ale również w Moskwie, Waszyngtonie, Madrycie czy Bostonie. Do najważniejszych jego obrazów można zaliczyć:

 „Mali wędkarze”,  „Park Wivenhoe w Essen”, „Biały koń”, „Widok Highgate”, „Wóz z sianem”, „Zboże na polu”, „Dolina Dedham”, „Widok na Londyn z podwójną tęczą”,  „Plaża w Brighton” „Wiejska droga”.

ROMANTYZM W POLSCE

MICHAŁOWSKI Po podróży do Anglii (fascynacja A. van Dyckiem) powrócił do Krakowa w 1835, rozwijając w pełni swój talent i twórczość, której tematykę stanowiły m.in. sceny z wojen napoleońskich i powstania listopadowego, realistyczne i pełne wyrazu portrety. Jego warsztat cechuje śmiały rysunek, syntetyczna forma, swobodna technika. 1848-1853 prezes Rady Administracyjnej Krakowa. Prace m.in.: Napoleon na siwym koniu (1846), Seńko, Kardynał (1845-1848), portret córki Celiny na koniu, Błękitny chłopiec, Szarża w wąwozie Samosierry (1844), Oddział huzarów austriackich, Portret konny Mikołaja I(1849), portrety S. Czarneckiego, K. Kniaziewicza.

GROTTGER Istotną cechą twórczości Grottger było zamiłowanie do przedstawień cyklicznych, artysta celował w realistycznym oddaniu szczegółów, idealizacji i upiększenia postaci ludzkiej (posągowy typ kobiety i pięknego sarmackiego bohatera). Pozostałe cechy to silny światłocień, teatralność gestów. Cykle kartonów poświęcone martyrologii polskiej były dziełami o dużej wymowie patriotycznej i zyskały popularność: Warszawa I (1861),Warszawa II (1862), Polonia (1863), Lithuania (1864-1866), Bór litewski(1864), Wojna (1866-1867). Z kolei płótna malarskie artysty cechują: psychologizm portretowanych osób, delikatna gładka technika i świetlistość koloru, mistrzowskie oddanie szczegółów, uroda pejzażu i przedstawianych zwierząt. Przykładem twórczości portretowej mogą być: Portret dziewczynki (1860),Chłop z Barszczowic (1860), Narzeczona z Wróblewic (1865), Portret Ignacego Jakubowicza w konfederatce (ok. 1869). Tematykę powstańczą reprezentują: Przejście przez granicę (1865), Pochód na Sybir (1866), Pożar dworu pod Miechowem, Pożegnanie powstańca, Powitanie powstańca. Z kompozycji historycznych popularność zdobyła Ucieczka Henryka Walezego(1860).

RODAKOWSKI We wczesnych pracach Rodakowskiego zaznaczył się wpływ wiedeńskiego biedermeieru (charakterystyczne dla tego stylu akwarelowe portreciki). Warsztat olejny opanował w Paryżu, malując pierwsze obrazy o tematyce romantyczno-patriotycznej. Głównie ceniona twórczość portretowa, obejmująca ok. 50 płócien o charakterze reprezentacyjnym (np. z fragmentami monumentalnej architektury w tle) oraz portrety prywatne o prostym układzie kompozycyjnym, delikatnym i wyrafinowanym rysunku, nastrojowym ciemnym tle i świetlistej głębokości tonów.Był mistrzem portretu psychologicznego. Odwoływał się często do kompozycyjnych wzorów renesansowych. Jego wytworny i pełen umiaru styl sytuuje malarza między romantyzmem a akademizmem.

Ważniejsze prace Rodakowskiego to m.in. portrety: ojca (1850), generała H. Dembińskiego (1852), matki (1853), siostry (1858), L. Kaplińskiego (1862), brata Maksymiliana (1863), L.B. Blüdhorn (1871), W. Dzieduszyckiego (1880). Z obrazów o tematyce historycznej: Posłowie u Sobieskiego (1861), Wojna kokosza (1872).

PRERAFAELICI

 stowarzyszenie artystyczne założone w Londynie w 1848 roku przez studentów The Royal Academy of Art: Johna Everetta Millaisa, Williama Hunta, Dantego Gabriela Rossettiego i jego brata Williama Michaela, do których dołączyli później malarze James Collinson, literat Frederic George Stephens, rzeźbiarz Thomas Woolner, a nieco później Walter Howell Deverell i Charles Allston Collins. Z grupą związany był także malarz Ford Madox Brown.

Występowali przeciwko wiktoriańskiej, czysto akademickiej sztuce i głosili program sztuki odrodzonej moralnie, wzorowanej na twórczości mistrzów wczesnego włoskiego renesansu. Program grupy oparty był na poglądach Johna Ruskina oraz idei odnowy sztuki poprzez sięgnięcie do twórczości włoskich mistrzów wczesnorenesansowych oraz Williama Blake'a. Z jednej strony marzyli o powrocie średniowiecza, z drugiej starali się zmierzyć z problemami swoich czasów. Ich twórczość pokrewna była działalności niemieckiej grupy nazareńczyków.

Obrazy pełne są miłosnej symboliki i dydaktyzmu. Tak jak ich poprzednicy postanowili odświeżyć społeczną religijność. Przedstawiają świętych z czcią ale bez patosu i sztuczności. Mimo to, a może właśnie z tej przyczyny ich twórczość jest prawdziwie mistyczna. Tematykę religijną szczególnie upodobał sobie Rossetti. Późniejsza twórczość Prerafaelitów jest preludium dla symbolizmu.

W dziewiętnastowiecznym malarstwie tradycyjnie używano bitumenu, brązowego barwnika, który pozwalał na uzyskanie miękkich i ciemnych kolorów. Głęboki, brązowy odcień łamano kontrastowym światłem, powstałym po nałożeniu białego barwnika. Prerafaelici tworzyli w technice wykorzystywanej w malarstwie ściennym, adaptowanej na swoje potrzeby. Dzięki niej zadziwiali czystością i intensywnością kolorów. Wybrany sposób malowania wymagał bezbłędnego dobierania kolorów i odcieni, gdyż raz popełnionego błędu nie można było zamalować kolejnymi warstwami farby.

NAZAREŃCZYCY

stowarzyszenie malarzy, głównie niemieckich i austriackich, działających w Rzymie, a następnie w innych częściach Europy, od roku 1818 do lat 40. XIX wieku.

Nazwa ta jest często stosowana wymiennie z terminem Bractwo św. Łukasza, jednak ściślej rzecz biorąc nie są to synonimy. Bractwo powstało w Wiedniu w 1809 i rok później wyjechało do Rzymu. Jego członkowie po części weszli w skład późniejszej grupy Nazareńczyków.

Grupę Nazareńczyków tworzyli m.in. Wilhelm Schadow, Peter von Cornelius, Julius Schnorr von Carolsfeld, Ferens Szoldatits, Johann Ramboux. Tak jak i Bractwo, przeciwstawiali się akademizmowi i za wzór stawiali sobie malarstwo włoskiego quattrocenta. Nazwa Nazareńczycy związana była z podejmowanymi przez nich religijnymi tematami, klasztornym trybem życia i noszonymi strojami (luźne płaszcze i długie włosy).

POLSKA SZTUKA W MONACHIUM:

Józef Chełmoński był członkiem monachijskiego Kunstvereinu, z którym wspólnie wystawiał swoje dzieła. Podróże na Podole i Ukrainę (1782, 1874-1875) w dużej mierze ukształtowały jego artystyczną postawę. W 1875 roku pojechał do Paryża, gdzie stał się niezwykle popularny za sprawą oryginalnej tematyki swoich obrazów (polska wieś, np. „Przed deszczem” oraz końskie zaprzęgi, np. „Trójki” i „Czwórki”). W latach 1884-1892 nawiązał współpracę z paryskim „Le Monde Illustré”, pracując jako rysownik-ilustrator. W 1887 roku malarz powrócił do swej ojczyzny i osiadł w Warszawie. W dwa lata później przeniósł się do wsi Kuklówka koło Grodziska Mazowieckiego, gdzie wykupił dworek i prowadził gospodarstwo rolne. Mieszkał tam aż do śmierci.

Malarstwo realistyczne w jego wykonaniu polegało na ukazywaniu scen rodzajowych, przedstawiających autentyzm życia polskiej czy ukraińskiej wsi. Tworzone przez Chełmońskiego realistyczne i nastrojowe pejzaże odtwarzały koloryt natury. Był on bowiem bardzo wrażliwy na piękno rodzimych krajobrazów. Jego dzieła podkreślają nierozerwalny związek człowieka z przyrodą. Często też przedstawiał pędzące konie czy dzikie ptactwo, rzadko zaś tworzył portrety. Malował również sceny myśliwskie.

 „Czwórka”, „Trójka”, „Żurawie”, „Bociany”, „Kuropatwy”, „Droga w polu”, „Sprawa u wójta”, „Kozacy w marszu”, „Przed burzą”.

Gierymski Wyróżnikiem jego prac jest tak zwany „punkt świetlny” – często umieszczany w różnych miejscach obrazu detal o odmiennej kontrastowej, kolorystyce. W 1880 r. Aleksander powrócił do Warszawy i nawiązał współpracę z pozytywistycznym tygodnikiem „Wędrowiec” kierowanym przez Stanisława Witkiewicza i Antoniego Sygietyńskiego – jego późniejszych biografów. Od tego momentu twórczość Gierymskiego stała się bardziej wyciszona i bliższa ideałom realizmu. Aleksander zaczął ukazywać życie warszawskiej biedoty z niesamowitą precyzją. Było to możliwe głównie dzięki wykorzystaniu przez artystę aparatu fotograficznego do ich uwieczniania. W tym czasie Gierymski zrezygnował z eksperymentów kolorystycznych i eksponowania światłocienia. Jego dzieła nie spotkały się jednak z aprobatą i w 1885 r. pogrążony w manii prześladowczej Aleksander wyjechał z Warszawy. Problemy natury psychicznej miały ogromy wpływ na twórczość Gierymskiego i jego styl życia. Obsesyjnie doprowadzał swe obrazy do perfekcji, które niekiedy nie różniły się od wykonywanych przez niego fotografii. Posiadł również niezwykłą umiejętność utrwalania ulotności wrażeń, charakterystyczną dla malarstwa impresjonistycznemu. Podróżując po całej Europie, nierzadko popadał w tarapaty finansowe, pomimo nieustannej pracy twórczej. Zmarł najprawdopodobniej 8 marca 1901 r. w Rzymie w szpitalu dla psychicznie chorych.

Matejko: Pasją Matejki było malarstwo historyczne. Precyzja i szczegółowość na jego obrazach była cechą charakterystyczną artysty. Jego dzieła są niezwykle dynamiczne, często w formacie panoramicznym oraz wielowątkowe. Ponadto Matejko używał intensywnych barw, często też stosował kontrast dla podniesienia dramaturgii sceny. Dokładne kontury oraz gładka powierzchnia powstawały, dzięki oszczędnemu używaniu farb. Na obrazach Matejki zauważyć można historyczne ubrania, ówczesny style architektoniczne oraz inne dawnej używane sprzęty czy akcesoria. Pod koniec swojej karier artystycznej zmienił niektóre nawyki. Przystał dbać już tak bardzo o staranność swych dzieł. Używał też więcej farby niż wcześniej. Jego największymi dziełami są obrazy olejne takie jak:

 „Bitwa pod Grunwaldem”, „Jan III Sobieski pod Wiedniem”, „Bitwa pod Racławicami”, „Konstytucja 3 Maja 1791 roku”.

REALIZM

W historii sztuki, realizmem nazywa się kierunek artystyczny w malarstwie drugiej połowy XIX wieku, zakładający wierne odtwarzanie rzeczywistości i kwestionujący akademizm. Realizm w tym sensie charakteryzuje się spokojną i cichą kompozycją, bohaterem dzieł jest człowiek pracy, ofiara niesprawiedliwości i wyzysku. Tło najczęściej stanowią piękne ojczyste krajobrazy. Elementy realizmu pojawiały się we wcześniejszych epokach, ale jego główna ekspansja przypada właśnie na XIX w.

Najwybitniejszym przedstawicielem nurtu realistycznego był Francuz Gustave Courbet, który jako pierwszy użył słowa „realizm”, wobec nazwy dla nowo powstałego prądu artystycznego.

Cechy malarstwa realistycznego:

* artyści wiernie odtwarzali rzeczywistość, starając się dokładnie odwzorować kształt, materię oraz barwę przedmiotu,

* stosowanie perspektywy geometrycznej (zbieżnej) i powietrznej w malarstwie,

* ukazywanie życia prostych ludzi, ich pracy, codziennych obowiązków, bez idealizowania i upiększania,

* zaniechanie przedstawiania tego, co nie może być sprawdzone i poznane (tematy zaczerpnięte z historii, Pisma Świętego lub mitologii antycznych),

* rozszerzenie kręgu zainteresowań artystycznych o motywy dotychczas niegodne sztuki.

* przedstawianie niezakłamanej rzeczywistości dostępnej przeciętnemu człowiekowi (żadnych boginek i aniołów!),

* zaakcentowanie życia zwykłych ludzi, ich problemów, pracy i trosk,

* uproszczenie kompozycji płótna, rezygnację z ozdobników, przesadnie żywych kolorów i promiennego oświetlenia.

Jean-François Millet – urodzony 4 października 1814 roku zmarł w Barbizon 20 stycznia 1875 roku. Pochodził z chłopskiej pobożnej rodziny, głównie na swoich obrazach przedstawiał scenki z codziennego życia wiejskiego, codzienne prace i zajęcia chłopów, ich prace starał się ukazywać jak „coś nadzwyczajnego, wielkiego”. Jego talent malarski ukazywał się już w czasach dzieciństwa, lubił malować wszelkiego rodzaju pejzaże oraz portrety – charakteryzujące malarstwo realistyczne („Kobiety zbierające kłosy”, „Siewca”), a najbardziej przypadło mu do gustu malowanie scen z mitologi.

Riepin, Repin, Ilja Jefimowicz (1844-1930), wybitny malarz rosyjski, mistrz realizmu o znakomitym rysunku. 1864-1871 kształcił się w ASP w Petersburgu. 1873-1876 przebywał jako stypendysta we Włoszech i Francji. 1894-1907 profesor, 1898-1899 rektor petersburskiej ASP. Od 1900 w Kuokala (w Finlandii, obecnie Riepino), gdzie kupił posiadłość, która otrzymała nazwę Penaty.Był członkiem grupy pieriedwiżników i kontynuatorem realistycznej tradycji ich malarstwa. Tworzył kompozycje historyczne, rodzajowe i obrazy o treściach politycznych, a także portrety znanych osobistości, stanowiące istotne osiągnięcie w rozwoju tego gatunku w skali europejskiej.Niektóre płótna Riepina, odnoszące się do stosunków społecznych w Rosji, mają cechy oskarżycielskie - stały się sugestywnym przekazem dotyczącym losów ludu rosyjskiego. Jego malarstwo charakteryzuje się swobodną fakturą i doskonałym wyczuciem barwy i światła.Ważniejsze prace: Burłacy na Wołdze (1870-1873), Wskrzeszenie córki Jaira (1871), Zaporożcy piszący list do sułtana tureckiego (1878-1891), Procesja w guberni kurskiej (1880-1883), Aresztowanie agitatora (1880-1892), Nieoczekiwany gość (1884), Car Iwan Groźny i jego syn (1885) oraz portrety: W.A. Riepiny (1876), M.P. Musorgskiego (1881), A.I. Delwiga (1882), W.W. Stasowa (1883), A.K. Głazunowa (1887), L.N. Tołstoja (1887).

Puvis de Chavannes Pierre Cécile (1824-1898), malarz francuski. Pod wpływem malarstwa ściennego okresu renesansu, nie wiążąc się ani z awangardą, ani z akademizmem, stworzył indywidualny styl malarstwa monumentalnego o tematyce religijnej, mitologicznej i alegorycznej.Cechy formalne jego twórczości: delikatny, czysty koloryt utrzymany w przytłumionej tonacji, klasycyzujący rysunek i jasna kompozycja. Wywarł wpływ na wielu artystów, m.in. na P. Gauguina i nabistów. Jego sztuka zapowiadała secesję w malarstwie.Prace - malowidła ścienne w Paryżu (gmach Sorbony) Święty las (1884), w ratuszu i Panteonie - Historia św. Genowefy (1876-1898), obrazy sztalugowe: Rodzina rybaka (1875), Biedny rybak (1881), Lato (1891)

Corot Camille Jean Baptiste (1796-1875), francuski malarz, jeden z najwybitniejszych pejzażystów XIX w. W latach 1825-1828 we Włoszech. Przez Ch. Baudelaire’a uznany za przywódcę szkoły pejzażu. Wiosny i lata spędzał we Francji w plenerze, malując małe i spontaniczne szkice pejzażowe (m.in. z Bretanii, Burgundii, Fontainebleau i Normandii), zimy w pracowni w Paryżu, pracując nad obrazami przeznaczonymi na Salon. Współpracował z barbizończykami. Nauczyciel C. Pissarra i B. Morisot. Malarstwo Corota cechuje poetycki nastrój, wnikliwa obserwacja natury, ściszona kolorystyka i wibracja światła. Nawiązywał do starych mistrzów (np. N. Poussina, C. Lorraina, Vermeera van Delft).Początkowo malował słoneczne pejzaże z motywami architektury o kontrastowym, światłocieniowym modelunku bryły (Most w Narni i Widok Koloseum - oba 1826, Katedra w Chartres 1830). W okresie dojrzałym powstawały melancholijne, idylliczne i intymne krajobrazy o przymglonym, srebrzystym kolorycie (Ranek 1851, Wspomnienie z Mortefontaine 1863, Most koło Nantes 1869, Wieża w Douai 1871). Wprowadzał do pejzaży postacie młodych, pięknych kobiet, malował też portrety (Przerwana lektura około 1863-1870, Perła 1868-1870). Tworzył także przepełnione retoryką wielkoformatowe, dokładnie wykończone obrazy przeznaczone na Salon, często z religijnym czy mitologicznym sztafażem (Hagar na puszczy 1835, Homer i pasterze 1845, Chrystus w ogrodach oliwnych 1849).W ostatnich obrazach posługiwał się techniką bliską impresjonizmowi (Katedra w Sens 1874). Wykonywał także akwaforty. Pozostawił ponad 3 tys. obrazów. Wywarł wpływ na impresjonistów. Łączył zalety klasycysty, romantyka i realisty. Zapoczątkował koncepcję pejzażu jako stanu duszy

Courbet Gustave (1819-1877), francuski malarz, przywódca ruchu realistycznego. Pochodził z rodziny bogatych chłopów i miał republikańskie przekonania. Samouk. W 1841 przybył do Paryża, gdzie kopiował w Luwrze dzieła dawnych mistrzów. Malował także w rodzinnej wsi Ornans. Przyjaźnił się z Ch. Baudelaire'em, Champfleurym i P.-J. Proudhonem. Zaangażowany w wydarzenia Komuny Paryskiej i bezpodstawnie oskarżony o udział w zburzeniu kolumny na placu Vendôme, uciekł w 1873 do Szwajcarii, gdzie osiadł na stałe.Początkowo pozostawał pod wpływem malarstwa romantycznego i tworzył liczne portrety (Autoportret z czarnym psem 1842, Portret Juliette Courbet 1844). Wydarzenia Wiosny Ludów umocniły tendencje realistyczne artysty, który zaczął malować wywołujące skandal obrazy dużych rozmiarów z postaciami wielkości naturalnej (Popołudnie w Ornans i Kamieniarze - oba 1849, Pogrzeb w Ornans 1850, Panny z miasteczka 1852, Kąpiące się 1853, Dziewczęta nad brzegiem Sekwany 1856). Były to rzeczowe, pozbawione idealizacji, sentymentalizmu i malowniczości realistycznie dosadne przedstawienia zwykłego życia niższych warstw. W 1855 po odrzuceniu jego obrazu Pracownia malarza przez jury Wystawy Powszechnej, Courbet urządził indywidualny pokaz własnych prac w pawilonie pod szyldem Realizm. Była to pierwsza wystawa malarstwa realistycznego.W okresie późniejszym malował zmysłowe akty, portrety (Proudhon z dziećmi 1865) i krajobrazy, często morskie (Fala 1865, Skały w Étreat 1870). Jego pejzaże inspirowały malarstwo impresjonistów. Miał wielu naśladowców i wywarł szeroki wpływ na współczesną sztukę europejską.

Daumier Honoré (1808-1879), francuski grafik, malarz oraz rzeźbiarz, jeden z czołowych przedstawicieli realizmu. Autor sławnych karykatur i rysunków satyrycznych publikowanych w Silhouette (od 1830), La Caricature (od 1832), Chiarivari (1833).Zaangażowany w walce politycznej Wiosny Ludów i Komuny Paryskiej, krytyk rządów reakcyjnych, piętnował tyranię, wykpiwał obyczaje i mentalność społeczeństwa burżuazyjnego. W indywidualnym stylu łączył pierwiastki romantyczne z realizmem formy.Uprawiał głównie litografię: Gargantua (1832), Wolność prasy (1834), Ludzie sądu (1845-1849), wykonywał rzeźbiarskie karykatury, m.in. 36 popiersi członków parlamentu. Od 1848 uprawiał malarstwo olejne, np. Rodzina na barykadzie (1848), Praczka (1863), Don Kichot i zdechły osioł (1868).