Teorie religii

PLURALIZM RELIGIJNY: różne religie maja rozne tezy i wygłaszają mnóstwo poglądów

Stanowiska: ateizm (wszystkie religie sa fałszywe, brak problemu rozbieżności), agnostycyzm (nie wiemy czy religie sa prawdziwe czy fałszczywe, nie wiemy czy istnieje pluralizm), relatywizm, pluralizm.

Inkluzywizm: tylko jedna religia jest prawdziwa, ale pewne elementy prawdy mogą być zawarte  w innych religiach. Tylko jedna religia prowadzi do zbawienia.

Ekskluzywizm: wyłącznie jedna religia jest prawdziwe, inne sa fałszywe i nie zawieraja prawdy.

Kryterium oceny religii: logiczna spójność, zjawisko koherencji, zgodnośc z innymi dziedzinami wiedzy, ocena moralna

Argumenty Istnienia Boga:

·         argument kosmologiczny:

·         zjawiska kwantowo-grawitacyjne (a takim było powstanie Wszechświata) nie muszą mieć przyczyny

·         według teorii wszechświatów cyklicznych czasoprzestrzeń istniała od zawsze, więc w łańcuchu przyczynowym nie istniała pierwsza przyczyna (Bóg)

·         następstwo połączonych zdarzeń nie musi mieć początku

·         postawienie Boga na miejscu pierwszej przyczyny tylko oddala pytanie co było przed powstaniem Wszechświata, nie udzielając sensownej odpowiedzi;

·         argument teleologiczny:

·         porządek mogą tworzyć prawa natury, np. dobór naturalny warunkuje przystosowanie organizmów żywych do środowiska

·         istota, która zaprojektowała tak skomplikowany Wszechświat, sama musi być jeszcze bardziej skomplikowana, więc zgodnie z tą zasadą sama musiała zostać zaprojektowana, co tylko oddala pytanie co było przed powstaniem Wszechświata;

·         dowód ontologiczny:

·         możliwość pomyślenia o czymś nie pociąga za sobą istnienia tego czegoś

·         istnienie nie jest predykatem^[3], a jest wykorzystywane do tworzenia syntetycznych powiązań między pojęciami. Zdanie, że coś, ponad co nic większego nie można pomyśleć (coś, co jest najdoskonalsze pod każdym względem) istnieje, jest syntetyczne, a nie analityczne i nie można mu przypisywać koniecznej prawdziwości

·         dowieść istnienia Boga można tylko na podstawie obserwacji stworzonego przezeń świata oraz z niedoskonałości i niesamoistności stworzeń, nie zaś z ludzkiej wiedzy o boskiej naturze

·         aby udowodnić istnienie rzeczy najdoskonalszej, trzeba udowodnić nie tylko to, że jest coś takiego, ale też, że to jest ta rzecz, o której się myśli.

Zakład Pascala (Gra Pascala) - rozumowanie przedstawione w Myślach przez Blaise'a Pascala mające dowodzić, iż warto wierzyć w Boga. Pascal rozpatrzył dwa przypadki dotyczące istnienia Boga:

·         Bóg istnieje i nagradza za wiarę życiem wiecznym.

·         Bóg nie istnieje i nie istnieje życie wieczne.

Człowiek może wierzyć lub nie wierzyć w istnienie Boga. Jeśli wierzy, to traci życie doczesne (na rzecz modlitw i czynienia dobra) i otrzymuje życie wieczne. Jeśli nie wierzy, to zatrzymuje życie doczesne i traci życie wieczne. Pascal wywnioskował, że wiara bardziej się opłaca, ponieważ ryzykujemy tylko czas życia, który jest zazwyczaj krótki, a nagrodą może być życie wieczne

Wg Tomasza:

W świecie istnieje ruch, a więc wszystko jest przez coś poruszane. Tym, który wszystko wprawia w ruch jest Bóg (ex motu).

1.       Każda sytuacja, zdarzenie ma swoją przyczynę. Zakładając, że łańcuch przyczyn może biec w nieskończoność, istnieje pierwsza przyczyna wszystkich istnień (ex ratione causae efficientis).

2.      Wszystkie rzeczy są przypadkowe, to znaczy, że mogą istnieć albo nie. Musi więc istnieć byt konieczny będący przyczyną konieczności. Jego egzystencja wynika z samej jego istoty (ex possibili et necessario).

3.      Analiza gradacji bytów pod względem doskonałości prowadzi do stwierdzenia istnienia bytu najdoskonalszego (ex gradibus perfectionis).

4.      Jeśli w świecie istnieje jakiś ład, porządek, harmonia to ktoś musiał ten porządek zaprowadzić (ex gubernatione rerum).

Alwin Platinga

Modalny dowód ontologiczny Plantingi to nowoczesna wersja dowodu a priori na rzecz istnienia Boga. Można go podać w następującej wersji^[3]:

(1) (def) maksymalna doskonałość implikuje maksymalną wspaniałość w każdym możliwym świecie.

(2) (def) maksymalna wspaniałość implikuje wszechmoc, wszechwiedzę i moralną doskonałość.

(3) (przesłanka) logicznie możliwe jest, że maksymalna doskonałość jest egzemplifikowana (równoważnie: logicznie możliwe jest, że istnieje byt posiadający maksymalną doskonałość) .

(4) (aks) Jeśli możliwe, że koniecznie p to koniecznie p (aksjomat logiki modalnej S5).

Stąd (5) istnieje byt maksymalnie doskonały (równoważnie: istnieje byt wszechmogący, wszechwiedzący i moralnie doskonały w każdym możliwym świecie).

Krytycy zwracają uwagę, że Plantinga nie podaje dobrego powodu, by zaakceptować (3) raczej niż jego zaprzeczenie^[4].

JĘZYK RELIGIJNY: sensualny (zd maja mieć znaczenie) zasadny (zd mogą być uzasadnione).

3 grupy stanowisk:

- jezyk religijny jest bezsensowny: neopozytywiści, wiązali sensowność z weryfikacją zdań (sposób sprawdz czy zdanie jest prawdziwe czy fałszywe), zd ma znaczenie gdy istnieje sposób weryfikacji

- jezyk jest sensowny ale bezzasadny: te zd nie mogą być uzasadnione

- zarówno sensowny jak i zasadny: zd mowia o faktach, Ian Ramsey Bóg jako ojciec posluhgiwanie się jezykiem nieadekwatynym do przedmiotu, kwantyfikator zmienia sens slowa ojciec; R. Swinburne- uzywa słowa w sensie analogii