Misje pokojowe / PEACE

Utrzymywanie pokoju (peacekeeping)

Utrzymywanie pokoju (peacekeeping) - instrument Organizacji Narodów Zjednoczonych pozostającym do dyspozycji społeczności międzynarodowej. Jednym z celów ONZ jest zapewnienie pokoju i bezpieczeństwa (Karta Narodów Zjednoczonych rozdział 1, art. 1). Dlatego też organizacja ta została upoważniona do stosowania zbiorowych środków dla zapobiegania oraz usuwania zagrożeń i naruszeń pokoju, a także tłumienia wszelkich aktów agresji. W razie zaistnienia takiej sytuacji organem posiadającym kompetencje do podejmowania akcji jest Rada Bezpieczeństwa. Zgodnie z Kartą NZ jej obowiązkiem jest zapobieganie naruszeniom pokoju oraz zastosowanie środków przymusu w razie dopuszczenia się przez państwo aktu agresji. Kraje zasiadające w Radzie decydują o zasadniczych celach misji, określają liczbę jej uczestników i czas trwania.

Tworzenie pokoju (peacemaking)

Tworzenie pokoju (peacemaking) polega na skłonieniu dyplomatycznymi metodami stron konfliktu do zaprzestania działań wojennych oraz wynegocjowaniu pokojowego rozstrzygnięcia sporu. ONZ może zareagować tylko i wyłącznie za zgodą stron konfliktu. Operacja pokojowa rozpoczyna się w chwili powstania sytuacji kryzysowej, natomiast arbitraż może się zacząć na długo przed nią.

Rada Bezpieczeństwa ONZ może zaproponować drogę rozwiązania konfliktu lub może zwrócić się do Sekretarza Generalnego ONZ o podjęcie mediacji ze stronami. Sekretarz Generalny odgrywa kluczową rolę w arbitrażu. Na mocy Karty ONZ może on zwrócić uwagę Rady Bezpieczeństwa na każdą sytuację zagrażającą światowemu pokojowi oraz bezpieczeństwu.

Budowanie pokoju (peacebuilding)

Budowanie pokoju (peacebuilding) polega na podejmowaniu akcji mających na celu uniemożliwienie ponownego powstania sytuacji konfliktowej oraz dążeniu do umocnienia pokoju, m. in. poprzez działania na polu militarnym, takie jak rozbrojenie, demobilizacja, niszczenie broni. Budowanie pokoju obejmuje również repatriację uchodźców, opiekę nad dziećmi poszkodowanymi przez konflikt, organizowanie instytucji prawno - rządowych, przeprowadzanie reform oraz wyborów, kontrolę nad przestrzeganiem praw człowieka, usprawnianie aparatu wewnętrznego, sądownictwa i policji, a także odbudowywanie gospodarki kraju uwikłanego w konflikt.

Podział misji pokojowych

Misje pokojowe dzielą się na dwie kategorie:

• wojskowe misje obserwacyjne - w skład których wchodzą nieuzbrojeni oficerowie, których zadaniem jest monitorowanie zawieszenia broni i odwrotu wojsk oraz patrolowanie granic i stref zdemilitaryzowanych
• siły pokojowe - utworzone z narodowych kontyngentów wojskowych zaangażowanych do pełnienia zadań podobnych jak obserwatorzy wojskowi, stanowią często bufor między stronami konfliktu.

Pierwsze misje pokojowe

Pierwszą misją pokojową była UNTSO, która rozpoczęła się w maju 1948 r. Rada Bezpieczeństwa podjęła wówczas decyzję o przeprowadzeniu wojskowej operacji, mającej na celu nadzorowanie rozejmu arabsko - izraelskiego. Pierwsza misja pokojowa ONZ spotkała się z dużą aprobatą ze strony społeczności międzynarodowej. Wyrazem uznania dla kolejnych misji było przyznanie Siłom Pokojowym ONZ w 1988 r. Pokojowej Nagrody Nobla.

Misje pokojowe w liczbach

Od 1948 roku na całym świecie przeprowadzono 56 operacji pokojowych, w których wzięło udział ponad 750 tys. osób personelu wojskowego, policyjnego oraz cywilnego, pochodzących z ponad 110 krajów. Obecnie działa 13 misji, które rozmieszczone są w Afryce, Azji, na Bliskim Wschodzie oraz w Europie. Uczestniczy w nich 42 714 członków personelu wojskowego oraz cywilnej policji z 91 krajów, a także 3 241 osób międzynarodowego personelu cywilnego i ok. 6 500 lokalnego personelu cywilnego. Od 1948 r. do 2003 r. w operacjach pokojowych śmierć poniosło 1 810 osób.

Łączny koszt wszystkich operacji od 1948 r. do czerwca 2003 r. szacuje się na ok. 28,73 mld USD. Budżet na okres od pierwszego lipca 2003 r. do 30 czerwca 2004 r. wyniesie 2,17 mld USD.

Uczestnicy misji pokojowych

ONZ nie posiada własnych oddziałów wojskowych, korzysta ze środków państw członkowskich, które udostępniają ochotnicze oddziały wojskowe, odpowiedni sprzęt oraz całe zaplecze logistyczne. Oddziały uczestniczące w operacjach pokojowych noszą krajowe umundurowanie, a identyfikowane są z ONZ na podstawie niebieskich hełmów lub beretów oraz emblematów.

W ramach operacji pokojowych uczestnicy misji ONZ wykonują takie zadania jak:

• udzielanie pomocy ofiarom konfliktów
• uczestniczenie w procesie budowania porozumienia pomiędzy zwaśnionymi stronami
• rozbrajanie i demobilizacja
• szkolenie i nadzorowanie obywatelskich sił policyjnych
• organizowanie wyborów
• udzielanie pomocy uchodźcom w powrocie do domów
• nadzorowanie przestrzegania praw człowieka
• oczyszczanie pól minowych
• pomoc w odbudowie zniszczonych wojną krajów.

Żołnierze biorący udział w misjach pokojowych ONZ otrzymują wynagrodzenie z rąk własnego rządu, przy uwzględnieniu realiów płacowych obowiązujących w ich kraju. Wolontariusze uczestniczący w operacjach pokojowych otrzymują zwrot kosztów z funduszy ONZ w wysokości ok. 1000 USD miesięcznie. ONZ zwraca także koszty poniesione przez państwa w celu zakupienia niezbędnego wyposażenia.

Misja Tymczasowej Administracji Organizacji Narodów Zjednoczonych w KosowieUnited Nations Interim Administration Mission in Kosovo

W 1999 r. doszło do interwencji NATO mającej na celu przerwanie konfliktu w prowincji Nowej Jugosławii - Kosowie. ONZ postanowiła włączyć się w zadanie odbudowy zniszczonej prowincji i przywrócenie ładu i bezpieczeństwa.
Na podstawie rezolucji 1244 (1999) Rady Bezpieczeństwa ONZ z dnia 10 czerwca 1999 r. utworzono cywilną administrację w Kosowie UNMIK.

Mandat UNMIK obejmuje:

• pełnienie podstawowych funkcji administracyjnych
• dążenie do ustanowienia trwałej autonomii i samorządności w Kosowie
• ułatwianie politycznego procesu określającego przyszły status Kosowa
• koordynację pomocy humanitarnej wszystkich międzynarodowych agencji
• popieranie odbudowy najważniejszej infrastruktury w prowincji
• utrzymanie porządku i bezpieczeństwa
• zapewnienie bezpiecznego i niezagrożonego powrotu wszystkich uchodźców do ich domów w Kosowie

UNMIK na dzień 10 listopada 2003 r.

personel:
38 żołnierzy
4 097 policjantów
1 005 personel cywilny
3 184 personel lokalny

Specjalny Przedstawiciel Sekretarza Generalnego:
Harri Holkeri (Finlandia)

Misje polityczne

Misje polityczne i peace - building są wspierane i nadzorowane przez Departament Spraw Politycznych (Department of Political Affairs - DPA). Departament ten zajmuje się działaniami związanymi m. in. z peace - building (czyli z akcjami dotyczącymi promowania pokoju przed, w trakcie i po konflikcie zbrojnym) oraz z zapobieganiem, kontrolą i rozwiązywaniem konfliktów.

Obecnie działa 12 misji politycznych. Bierze w nich udział 996 członków lokalnego personelu cywilnego oraz 413 osób międzynarodowego personelu cywilnego. Do misji politycznych ONZ należą również: MINUCI oraz UNAMA - wspierane i nadzorowane przez Departament Operacji Pokojowych (Department of Peacekeeping Operations - DPKO).

 

MINUCI
Misja Organizacji Narodów Zjednoczonych na Wybrzeżu Kości SłoniowejUnited Nations Mission in Côte d'Ivore

Misję MINUCI powołano rezolucją Rady Bezpieczeństwa 1479 (2003) z 13 maja 2003 r. Napięta sytuacja na Wybrzeżu Kości Słoniowej zagrażała międzynarodowemu pokojowi i bezpieczeństwu. MINUCI ma dopomóc we wprowadzaniu postanowień porozumienia Linas - Marcoussis oraz uzupełniać działalność sił pokojowych Wspólnoty Gospodarczej Państw Afryki Zachodniej (ECOWAS) i sił francuskich.

Mandat MINUCI obejmuje:

• monitorowanie sytuacji militarnej, włączając w to bezpieczeństwo liberyjskich uchodźców i składanie raportów Specjalnemu Przedstawicielowi Sekretarza Generalnego
• utrzymywanie kontaktu z siłami francuskimi, siłami ECOWAS i miejscowymi grupami zbrojnymi w celu budowy zaufania między nimi
• udział w procesie rozbrojenia, demobilizacji, wspierania sił interwencyjnych
• doradzanie rządowi Wybrzeża Kości Słoniowej.